پیر بته مثال (0) :
وِرگ، آبِسنِ گو ره پِنه.
معنی
گرگ در کمین گاو آبستن است که در موقع زائیدن گوساله را بدزدد و بدرد.
کنایه از
کنایه از انسانهای فرصت طلب دارد.
پیر بته مثال (1) :
سَگ که سِر بئییه، قَلیه تِرش بونه.
معنی
سگ که سیر باشد، بهترین غذا هم برایش بی مزه است.
کنایه از
کسانی که از بهترین غذاها هم ایراد می گیرند.
پیر ب ته مثال (2) :
اَرمجی هَم شِه وَچه رِه گِنِه :نَر مُو نازِک مِن بُلورِم.
معنی
خارپشت هم به بچه اش می نازد و می گوید : بچه من مثل بلور است.
کنایه از
در مورد مهر و محبّت بی اندازه مادر نسبت به فرزند خود به کار برده می شود.
پیر بته مثال (3) :
اِسا کَر زَنی توم بَیّه، جینگا سات بَیّه؟
معنی
حالا که کار خرمن کوبی تمام شد، تازه زمین خرمن کوبی صاف شد؟
کنایه از
بعد از انجام کار، تازه شرایط کار مهیا شده است.
پیر بته مثال (4) :
خر قابل کنگلِ، شال قابل پوس کلاه.
معنی
خر کنگل دوست دارد، شغال هم کلاهی که از جنس پشم گوسفند هست.
کنایه از
لیاقت داشتن
پیر بته مثال (5) :
دِلِه نِدارنِه شوءِ شُوم، بِریم دارنِه دَشُن بَشُن.
معنی
درون خانه اش چیزی ندارد (امّا) بیرون خانه اش برو بیایی دارد.
کنایه از
کسی که از نظر مالی (یا سایر امور) تهیدست است اما ظاهرش را طوری نشان می دهد که مردم گمان کنند آدم دارایی است.
پیر بته مثال (6) :
بِلبِل وَچه خرپنو کَفنه.
معنی
بچه بلبل خرپنو می شود.
کنایه از
بدین معنی که همه ی فرزندان سعادت این را ندارند که از والدین شان خوبی رو به ارث ببرند.
پیر بته مثال (7) :
خِنه ای که سازه کتین دَنییه، بامشی کِته سفره ره پِشونه.
معنی
خونه ای که جارو نباشد، بچه گربه سفره ی غذا را پاره می کند.
کنایه از
ابزار ادب و تربیت باید در هر خانه ای مهیا باشد.
پیر بته مثال (8) :
دِرو زَن کم حافظه کَفنِه.
معنی
آدم دروغگو حافظه اش کم می شود.
کنایه از
به اشخاص دروغگو اطلاق می شود و طرف قبلا چیزی دیگر گفته و فراموش کرده بود این سخن را قبلا در جایی و یا همانجا بیان کرده بود و ناخودگاه دستش رو می شود.
پیر بته مثال (9) :
راه نا دیر هَسّه، نا تیل هَسّه.
معنی
راه نه دیر است، نه گِل آلود است.
کنایه از
ه آدمهای بهانه جو و بهانه گیر است.
پیر بته مثال (10) :
گِته نا زن دارمه نا زَرِقرض خواه بَیته مه دَرِدِ دَسی زَمّه شه سَرِ
معنی
می گوید نه زن دارم نه پولطلبکارها اومدند جلو در خونه ام صف کشیدنددو دستی می زنم تو سرم.
کنایه از
کنایه به کسی هست که همه سرمایه خودش را خرج زن و زندگی کرده ، هم پولش تمام شده، هم زن تنهایش گذاشته.
توضیجات بیشتر
بعد از مدتی طولانی تلاش کردن چیزی ندارم، من موندم و بدهکاری
پیر بته مثال (11) :
مَشت اِشکم دارنه و کَشه ی خالی
معنی
شکمش همیشه پُر و سیر هست، ولی جیبش خالی است.
کنایه از
به کسی که فقط به فکر امروز هست و آینده نگر نیست.
پیر بته مثال (12) :
مَردی که غم ندارنه، بدون که زن ندارنه.
معنی
مردی که غم ندارد، بدان که زن یا همسر ندارد.
کنایه از
به کسی که مشکلات جامعه و بخصوص خانوادگی را احساس نمی کند.
پیر بته مثال (13) :
مگه میس دروش بونه؟
معنی
مگه مُشت مثلِ درفش می شود؟
کنایه از
با دست خالی نمی شود به جنگ رفت یا با زورگویان مبارزه کرد.
پیر بته مثال (14) :
مگه من سیرِ بِه کمبه؟
معنی
مگر من بوی سیر می دهم؟
کنایه از
کنایه از مزاحمت است.
پیر بته مثال (15) :
مِرس ره قَلی گیرنه، ته دل ره قلی نینه؟
معنی
مس را قلع می گیرد، امّا دل تو با هیچ چیزی تمیز نمی شود؟
کنایه از
به افرادی که قلبی سیاه دارند و اصلا به حرف و نصیحت هیچ کسی گوش نمی دهند.
پیر بته مثال (16) :
مه ره اَمرو درد دَره، ته فِردا گتِ مار ایارنی؟
معنی
من امروز درد دارم، تو فردا ماما میاری؟
کنایه از
از کسی که وعده سر خرمن می دهد، من امروز مشکل دارم.
پیر بته مثال (17) :
شال دس و گو بِتیم؟
معنی
تو دست شغال شکمبه ی گاو دادن؟
کنایه از
از عدم اطمینان به کسی است.
پیر بته مثال (18) :
بامشی دو، تا بومِ لو
معنی
برگردان لفظ به لفظدویدن گربه__تا لبِ بام [ است ]حذف به قرینه ی معنایی
کنایه از
گربه فقط تا لب بام می دود.
توضیجات بیشتر
کاربرد:مصداق اش آدم ها یی هستند که فقط در شروع کار از خود علاقه فراوان نشان می دهند و به سرعت عمل می کنند ولی در ادامه کار کُند می شوند، بی رغبت عمل می کنند و نمی توانند کارها را به سر انجام برسانند.کما اینکه که گربه در بالا رفتن از بام به سرعت عمل می کند و در ادامه کُند عمل می کند و غافل از این که آدم ها چه حکایت هایی از رفتار او می سازند.(تِنه مِنه گبِ یک سر دِ گوشه)مال من مال تو (تمایزها) سخن آدم هاست.ره رو آن است که آهسته و پیوسته رود
نویسنده : حجت مقیمی مقدم
پیر بته مثال (19) :
هِدا هایئت دارنه، بَخرد دَرد سَر.
معنی
قرض گرفتی، باید پس بدهی.
کنایه از
قرضی را که گرفتی، خرج شکم کنی به درد سر میفتی.