پیر بته مثال (0) :
اَددِ وَر تَنه بوسِننه.
معنی
یک راسته را خراب (پاره) می کند.
کنایه از
از این است که حرف نپخته و نسنجیده می زند که جمع کردنش سخت است.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (1) :
قوا که نسیه بَیه،وِنه اُوسی مخمل بوئه.
معنی
کت که نسیه شد،آستری اش از مخمل باشد.
کنایه از
این مثل کنایه از این دارد که نسیه خریدار خوش سلیقه تر هست، چون پول نمی‌دهد جنس قوی تر و گران تر میخرد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (2) :
قربون ته نقش و نیار،بهتر دارنی در بیار.
معنی
قربان ناز و ادات،بهتر داری رو کن.
کنایه از
این مثل برای کسی اطلاق می شود که در کارها و یا مشکلات فقط ایراد می گیرد.
توضیجات بیشتر
به چنین شخصی این جمله را می گویند که اگر تو بهترش را داری بیا جلو انجام بده.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (3) :
جِنّ و پَری رِه موننه.
معنی
جن و پری را می مانی.
کنایه از
منظور ظاهر آشفته و درهم برهم داری.
توضیجات بیشتر
(کسی که از نظر پوشش لباس و موی سر حالت خاص داشته باشد، می گویند)
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (4) :
دامن زَننهُ، دوشِ سَرِ پینه کِنّه.
معنی
دامن می بُری و روی شانه را وصله میزنی.
کنایه از
از این است یک جا خراب کردن و جای دیگر آباد، به عبارتی دیگه کار بیهوده انجام دادن.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (5) :
بَیی بَزِ ماء دو رِه بخاری بهتره تا نَیی نَزِماء ماسِّ.
معنی
دوغ آشنا و دوست بخوری، بهتر از ماست غریبه است.
کنایه از
اینکه فامیل بهتر از غریبه است.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (6) :
کم داشتمی، سر بار ناشتمی.
معنی
کم داشتیم و اضافه بار نداشتیم.
کنایه از
این مثل می خواهد از مشکلات موجود زندگی بگوید و حکایت از این دارد که قدیما کم داشتیم، مشکلات کمتر بود؛ الان همه چی داریم، مشکلات بیشتر هست.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (7) :
فِک دارِ پَرَه رِه موننه.
معنی
مثل شاخه درخت بید را می ماند.
کنایه از
کنایه از این که شکنندگی زیاد است، به عبارتی طاقتش کم است.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (8) :
گَلیما کِنار نَوونه،باجا برار نَوونه.
معنی
با بوته گَلیما(گیاهی که در صحرا می روید)نمی شود حصار درست کرد،باجناق هم برادر نمی شود.
کنایه از
به هر چیزی نباید دل خوش کرد
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (9) :
کفن ره بَروته.
معنی
کفن را فروخت.
کنایه از
به کسی می گویند که از مرگ برگشته باشد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (10) :
پوس هاکرده مِرغِنه
کنایه از
کنایه از کاری که سختی هاش تمام شده و آماده بهره برداری است.
پیر بته مثال (11) :
پِ کِفا رِکِنه.
کنایه از
کنایه از کسی که برای کارش حرف و توجیه قابل قبولی ندارد.
پیر بته مثال (12) :
پیش پیشه گِنه.
کنایه از
کنایه از کسی که هذیان می گویند.
پیر بته مثال (13) :
پَلِمِ سر میچکا
کنایه از
کنایه به کسی که یک جا بند نمی شود.
پیر بته مثال (14) :
پیش دَنگ بَزو
کنایه از
کنایه به کسی که پیش دستی کرد.
پیر بته مثال (15) :
پئیزه ماه خی
کنایه از
کنایه به کسی که مفت خور هست.
پیر بته مثال (16) :
تَش بَخِرده
کنایه از
کنایه به کسی که عصبانی است.
پیر بته مثال (17) :
تَنِک نِشا کنِّی
کنایه از
کنایه به کسی که کم محبّت شده.
پیر بته مثال (18) :
خِرا مُنکِره
کنایه از
کنایه به کسی که از همه طرف می خورد، ولی منکِر می شود.
پیر بته مثال (19) :
خی خی ره بَندِسَّه
کنایه از
کنایه به دو نفر که بی تفاوت از کنار هم گذشتند، بی احترامی در مواجهه با یکدیگر.