پیر بته مثال (0) :
دار کَتین ره مونِّه
معنی
کنایه به آدم خشک و بی احساس
پیر بته مثال (1) :
گَز نکرده، وِرینّی؟
معنی
متر نکرده، بُرش میدی؟
کنایه از
از منطقی عمل نکردن و جاهلانه برخورد کردن در کارها را گویند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (2) :
مِه بِنِّ اِفتابِ موننه.
معنی
آفتاب زیر ابر را میمانی.
کنایه از
آدم که زود عصبانی بشود، زود از کوره در رفتن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (3) :
کیله نکرده او بَخره.
معنی
جوی آب درست نکرد که آب بخورد.
کنایه از
یعنی کار خیری انجام نداد که نتیجه اش را بگیرد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (4) :
کِنه تَش بیه که دی ناشته.
معنی
آتش کی بود که دود نداشت.
کنایه از
کار چه کسی بود که نتیجه ای نداشت.به کسی اطلاق می شود که کاری را کرد ولی سودی نداشت.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (5) :
کَل، شاه عباس ره گول بَزو.
معنی
کچل، شاه عباس را هم فریب داد.
کنایه از
این مثل می خواهد از زرنگی کچل ها بگوید که در افسانه ها زیاد شنیدیم.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (6) :
دنیا شاه عباسِ نَمونِسسه،تا کَل عباسِ بَموننه.
معنی
دنیا برای شاه عباس نمانده است،تا برای تو عباس کچل بماند.
کنایه از
بی وفایی دنیا
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (7) :
شه تِکِ سَرِ میم بَزوئه.
معنی
روی لبش را موم زده.
کنایه از
از صحبت نکردن و یا کم حرفی
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (8) :
فضول فضولی نَکنه، شاه چونّه بَطرکلا کجه؟
معنی
اگه آدم فضول حرف نزند، شاه از کجا می داند بَطرکلا کجاست؟
کنایه از
فضولی کردن
واژگان :
بَطرکلا -->
اسم ییلاقی در نور - بلده
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (9) :
حرف دهن دَرِه دُرِّدَر بورده کِلّ عالم پِرِ.
معنی
حرف تا زمانی که داخل دهان است ارزشش بالاست (گوهر) امّا زمانی بیرون آمد بدان که کلّ دنیا پُر می‌شود.
کنایه از
هر حرفی را نباید زد، اگر می زنی باید حساب شده باشد.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (10) :
پرچیم شِخ و گِلیله؟
معنی
پرچیم شِخ و گلوله؟
کنایه از
هر کی یا هر چیز را باید به اندازه جثه اش برایش برنامه ریزی کرد.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (11) :
زن بد پاک نبونه، جز بوره خاک.
معنی
زن بد پاک نمی شود، مگر اینکه بمیرد و دفنش کنند.
کنایه از
این مثل کنایه از افرادی دارد که اصلاح نمی شوند و به کارهای ناشایست خود ادامه می دهند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (12) :
زن باش، میون ترکمن دَواش.
معنی
زن باش، میان قوم ترکمن باش.
کنایه از
این مثل کنایه از نجیب بودن و پاک بودن خانم ها دارد و می خواهد بگوید زنی که نجیب و پخته هست در تمام جا خودش را حفظ دارد حتی میان قوم بیگانه ترکمن باشد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (13) :
اَسبِ کِره با دو بَیتن، وَچه با بِرمه هاکردِن.
معنی
کره اسب با دویدن و بچه با گریه کردن.
کنایه از
کنایه از جلبِ توجه کردن
پیر بته مثال (14) :
خو ره بَدی، تو ره نَدی؟
معنی
خوبی را دیدی، بَدی را نَدیدی؟
کنایه از
کنایه از شخص دو رو و دو چهره است.
پیر بته مثال (15) :
توره دِله مَر.
معنی
مار داخل توبره.
کنایه از
دشمن خودی و آشنا، مار در آستین داشتن.
پیر بته مثال (16) :
وِنه رَسن راسه دوش کَته.
معنی
ریسمانش بر شانه ی راستش است.
کنایه از
صادق و یک رنگ است.
پیر بته مثال (17) :
خر ره زین بزونه.
معنی
خر را زین کردند.
کنایه از
به آ دم بی لیاقت، مسند و جا و مقام دادند.
پیر بته مثال (18) :
شِه گِل ره شِه دیوار زَمبی.
معنی
گِل خودمان را به دیوار خودمان می زنیم.
کنایه از
یعنی از داشته های خودمان استفاده می کنیم و از غریبه ها نمی گیریم.
توضیجات بیشتر
(خصوصا در ازدواج ها کاربرد دارد که می خواهد بگوید از فامیل خودتان برای مجردها زن بگیرید، زن بدهید)
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (19) :
وا بیارده کنگر
معنی
کنگر باد آورده
کنایه از
بی ریشه و بی اصل و نسب بودن، بی هویت بودن