پیر بته مثال (0) :
سگ مَگه خِنِه سازه، سگ کَت کَتِ پِه درازه.
معنی
سگ مَگه خِنِه سازه، سگ کَت کَتِ پِه درازه.
کنایه از
این ضرب المثل در مورد افرادی به کار می رود که توانایی انجام کاری را نداشته باشند.
پیر بته مثال (1) :
این او، این ڪیله نَشونه.
معنی
این آب داخل این جوے نمی رود.
کنایه از
مواقعے ڪه احتمال انجام ڪارے تقریباً صفر هست، می‌گویند.
توضیجات بیشتر
این مثل ڪنایه از این دارد ڪه این ڪار شدنے نیست.
پیر بته مثال (2) :
وَرزا ازال دَره، منگو لِه شونه؛ یک وَری ناله کِنده .
معنی
گاو نر مشغول شخم زدن است، گاو ماده به پهلو دراز می‌کشد و ناله می‌کند.
کنایه از
زمانی که یک نفر کار سخت و مشقت بار انجام می دهد و شخص دیگری با بلوا و سر و صدا، کار را به اسم خودش تمام می‌کند و اظهار خستگی می کند.
پیر بته مثال (3) :
اغوز کچه لاب ره نِش، هارش دله دارنه یا نا.
معنی
ظاهر گردو نگاه نکن، بشکن و ببین مغز دارد یا نه.
کنایه از
نباید به ظاهر افراد اعتماد کرد.
پیر بته مثال (4) :
خون رِه با خون نَشورِننِه.
معنی
خون را با خون نمی شورند.
کنایه از
از بخشش است اینکه جواب بدی را با بدی ندهد.
پیر بته مثال (5) :
تنگ و تاقله جِفت بَئیین.
معنی
تسمه و حلقه باربند کیپ شده است.
کنایه از
از طاق شدن طاقت هست.
توضیجات بیشتر
کسی که کارد به استخوانش رسیده باشد این مثل را بکار می برند.
پیر بته مثال (6) :
اَش آ آسیوبونی!
معنی
خرس و آسیابانی !یعنی خرس را چه به آسیابانی
کنایه از
این مثل برای بیان عدم تناسب به کار می رود.
پیر بته مثال (7) :
اگه لینگ رِه دراز کِمبی، دست رِه جمع کِمبی.
معنی
اگر پا را دراز می کنیم، دست را جمع می کنیم.
کنایه از
اگر در راحتی هستیم، حساب شده زندگی می کنیم.
پیر بته مثال (8) :
گالِش که پیر بَیِّه، گوگِ په بونه.
معنی
گالش (گاودار)، وقتی پیر شود به نگهداری گوساله مشغول می گردد.
کنایه از
از اینکه آدم هر چقدر که کارشو بلد باشد، وقتی به پیری برسد، تواناییش کم می شود.
برابر پارسی
آخر شاعری، اوّل گدایی است.شاعر اندر آخر عمر می شود بی توش و نانگالش اندر وقت پیری می شود گوساله بان
پیر بته مثال (9) :
خَرِ وَر هِرسِّی یا گاز هسه یا لو.
معنی
کنار الاغ بایستی آخرش یا گازت می گیرد یا لگدت می زند.
کنایه از
از دوری جستن از بد کرداران و پرهیز از بدان.
پیر بته مثال (10) :
اَتّا دسِ چالِ دِلِه جا گینِه.
معنی
داخل یک کف دست جا می گیرد.
کنایه از
با هر کسی سر سازگاری و سازش دارد.
پیر بته مثال (11) :
اَنده لوت اَمبست نَکِن.
معنی
اینقدر غذا را برای دیگران چرب نکن.
کنایه از
چابلوسی و خوش خدمتی کردن
برابر پارسی
هر گاه فردی برای پیشبرد کارش برای دیگران تملق گوید و تعریف و تمجید الکی داشته باشد از این مثل استفاده می کنند.
پیر بته مثال (12) :
بز بازی در نیار.
معنی
مانند بز بازی در نیار.
کنایه از
افرادی که برای انجام کار خود از حریم و حقوق دیگران استفاده می کنند و یا برای پیشبرد اهداف خود لجبازی می کنند و ترفند می زنند، از این مثل استفاده می کنند
توضیجات بیشتر
توجه : خصوصیت برجسته بز در چراگاه تجاوز به حریم گوسفندان و عدم اطاعت از چوپان و جلو افتادن از گله است که این باعث اذیت شدن چوپان می شود.
پیر بته مثال (13) :
اَتّا ليوان شير وِسّه، اَتّا گو نَخرينّه.
معنی
برای بدست آوردن يك ليوان شير، يك گاو نمی خرند.
کنایه از
به صرفه نبودن
توضیجات بیشتر
اين مثل به هنگامی بكار می رود كه كسی بخاطر رسيدن چيزهای كوچك، دست به كار بزرگی می زند.
پیر بته مثال (14) :
بَمرده گو، پِر شیر وونه.
معنی
گاوِ مُرده، پُر شیر می شود.
کنایه از
بها دادن به چیزهای از دست رفته
توضیجات بیشتر
هر گاه کسی از چیزهای از دست رفته مدام تعریف کند و از فایده هایش بگوید از این مثل استفاده می کنند.
پیر بته مثال (15) :
اَتا پیِلک شیرِمه،اَتا پیِلک شیرِمه،
معنی
یک کاسه شیر می باشم، همیشه در کنار تو هستم.
کنایه از
در مورد کسی به کار می رود که پشتیبانی دائمی از فرد مورد علاقه اش رو اعلام می کند.
پیر بته مثال (16) :
اتتا پیلک ماسسِمه،ته ور دِماسسِمه.
معنی
یه کاسه ماست هستم، همیشه کنار تو هستم.
کنایه از
در مورد کسی بکار می رود که پشتیبانی دائمی از فرد مورد علاقه اش رو اعلام می کند.
پیر بته مثال (17) :
عمه شی مار دَلیکه، وِنِه پِلا پِریکه.
معنی
وقتی عمه، مادر شوهر باشد؛ غذایش کم است.
کنایه از
این ضرب المثل در مورد خسیس بودن مادر شوهرها به کار می رود.
پیر بته مثال (18) :
طاق سِلوم، طاقچه سلوم؛ باجی جان خِیرم هاده.
معنی
سلام طاق، سلام طاقچه، باجی جان به من کمک کن.
کنایه از
هنگامی که کسی تن به کاری ندهد و بخواهد با کمک گرفتن از این و آن، زندگی خود را پیش ببرد؛ این ضرب المثل را به کار می برند.
پیر بته مثال (19) :
اِشکم زیر دَسِّه،هر چی دَکنی، مَسِّه.
معنی
شکم زیر دست است،هر چه بدهی، مست است.
کنایه از
آزاده باش و به سفره های رنگین و امور دنیایی اعتنا نکن.