پیر بته مثال (0) :
میچکا کَلِّه بَخِردِه
معنی
کَلّه (سَرِ) گنجشک خورد
کنایه از
کسی که زیاد حرف میزند( انسان پُر حرف وِرّاج )
پیر بته مثال (1) :
وَک کَوِز ره دوش هایتِه
معنی
قورباغه لاک پُشت را به دوش گِرفت
کنایه از
کنایه به کسی که کاری بیشتر از توانش انجام دهد.
پیر بته مثال (2) :
وِنِه کلاهِ دِله پَش دَنیئه
معنی
داخِل کُلاه فِلانی پَشم ندارد
کنایه از
کسی که حرف و سخنش فاقد ارزش است.
پیر بته مثال (3) :
دِل بَپِتی داشته
معنی
دِلش پخته بود
کنایه از
کنایه به کسی است. که منتظر بودِتا حرف و سختی بیان شود. تا او به سبب این سخن عقدِه ها ی دِلش را خالی کند و حرفهایش را برند
پیر بته مثال (4) :
شالِ دس گو بِتیم دِنی؟
معنی
دَست شغال سیرابی می دهی ؟
کنایه از
سپردن امانت به افراد بی اعتبار است
پیر بته مثال (5) :
سَگِ خونِسِّه . گِردِن نشکندمبه
معنی
برای خون سَگ. گردن کسی را نمیشِکنَم
کنایه از
برای کارهای بیهوده و پر خطر خودم را به درد سَر نمی اندازم
پیر بته مثال (6) :
وا ته داهون درا لله ته پِکِفا
معنی
نفس و هوا تو دهانت هست و نی یا لله وا پشت سرت
کنایه از
همه چیز برای انجام دادن کاری یا آفریدن هنری آماده هست.
پیر بته مثال (7) :
اتّـا بَختِه گورِ هم راس نَکندِه .
معنی
یک گاو خوابیده را هم بیدار نمی کند.
کنایه از
در افراد بی آزار و با اخلاق و منش جوان مردی بکار برده میشود.
پیر بته مثال (8) :
مِره دارنی ، انگار فِک دار چِلّه رِه دارنی
معنی
مرا داری انگار که به شاخه ی درخت بید تکیه کَردی
کنایه از
رو من حساب نکن.
توضیجات بیشتر
چون شاخه های فِک دار ( بید) خیلی ترد و شکننده است و با ، کمترین فشار می شکند .
واژگان :
فِک دار -->
در پارسی همان دِرخت بید است
پیر بته مثال (9) :
خر با چو بَخِردِن اسب نَوونه
معنی
الاغ با چوب خوردن اسب نمیشود.
کنایه از
اینضربالمثلریشه درامورتعلیموتربیتدارد. و مفهوم اینمَثَل ایناستکه اگرکودکیاستعدادفراگیری چیزی را نداشتهباشد،تنبیهبدنی هیچفایدهای نخواهدداست و اورا از فراگیری متنفِر خواهدکرد.
پیر بته مثال (10) :
آفتابه لَگِن هفت دَس ، شام و نهار هِچ خَوِری نیئه
معنی
ظرف فراوان است ، اما از شام و نهار خبری نیست.
کنایه از
اگر تدارک کار زیاد باشد ، ولی عملاً کاری انجام نگیرد ، این مثل کاربرد دارد.
پیر بته مثال (11) :
اون جا نترس که هم و هیم دارنهاون جا بترس که تکه میم دارنه
معنی
از آن کسی که سر و صدا دارد نترساز آن کسی بترس که لبش بسته است.
کنایه از
در بیان اینکه اغلب افراد خطرناک، افراد خاموشی هستند، عنوان میشود و اینکه نباید از افرادی که درونیاتشان را برون میریزند، ترسید.
واژگان :
هم و هیم -->
سر و صدا، جنب و جوش، برو و بیا
پیر بته مثال (12) :
۱- هَر کی وِشنائه ، اَمه آشنائه!۲- هَر چی گِدائه ، اَمه دِدائه !
معنی
۱- هر کس گرسنه است ، آشنای ماست!۲- هر چه گدا هست، خواهر ماست!!
کنایه از
هنگامی که افراد نیازمندِ فرصت طلب! به بهانه های مختلف بخواهند خویش را به افرادی منتسب کنند.
برابر پارسی
میهمان ماست هر کس بینواستآشنا با ماست چون بی آشناستبانوی شعروادب - پروین اعتصامی
نویسنده : سید حسین خدادادی_ ساری
موضوع :
سوء استفادهفرصت طلبی
پیر بت ه مثال (13) :
۱- خَر ره باتِنه : ته ره آروسی دَوِت هاکِردِنه، باته: یا خاننه او بیارِن یا هیمه!۲- خَر ره آروسی وَرِننه ، یا او دیرِ شَر دَره! یا هیمه تِموم بَییه!
معنی
۱- به خر گفتند: ترا به عروسی خواندند !( دعوت کردند.) ، گفت: یا می خواهند آب بیاورند یا هیزم!(اگر)خر را به عروسی می برند، یا آب در فاصله ی دوری هست! یا هیزم باتمام رسیده !!
کنایه از
مانی که کسی را برای کاری نیاز باشد و با بهانه ای بخوانندش
برابر پارسی
خران را کسی در عروسی نخواندمگر وقت آن کآب وهیزم نماندشرفنامه - نظامیخَرَکی را به عروسی خواندندخر بخندیدو شد از قهقهه سستبهر حمّالی خوانند مراکاب نیکو کشم و هیزم چُستخاقانی شروانیمسکین خر ار چه بی تمیز استچون بار همی بَرَد عزیز استجناب سعدی ره
نویسنده : سید حسین خدادادی. ساری
موضوع :
(نیاز و فرصت طلبی با بهانه) کار کشیدن
پیر بته مثال (14) :
شه دست جا ، شه کیله ره گل دکرده
معنی
با دست خودش ، داخل نهرش گل ریخت.
کنایه از
هر گاه کسی با عمل خود منافع خود را نابود کند ، از این ضرب المثل استفاده می شود
برابر پارسی
هر چه کنی ، به خود کنی.گر همه نیک و بد کنی
پیر بته مثال (15) :
میون هیر و ویر . گنه: بِرو مه اَبِرو. رِه بئییر
معنی
وسط شلوغی و ازدحام کاری. میگوید بیا اَبرویم را. اصلاح کن
کنایه از
هرگاه کَسی عجله دارد و کارهای مهمی داشته باشد. یکی درخواست کاری غیر ضروری کند.
پیر بته مثال (16) :
شال، کرک کلی دله زوزه کنده !
معنی
شغال از نادانیش، هنگامی که در لانه ی مرغ است، زوزه می کشد!
کنایه از
آدم نادان کارهای زشت در خلوت و پنهانی خود را، به همه می گوید!
پیر بته مثال (17) :
اتّا قَزِه گِل هَسه اتا قَزِه کونِه جِل
معنی
یک موقع هایی مثل گُل هست. یک موقع هایی مثل پارچه ی کهنه
کنایه از
این مثل زمانی به کار می رود که شخصی دارای ثبات اخلاقی نباشد
توضیجات بیشتر
گاهی اوقات طرف خوش اخلاق و خوش برخورد.است گاهی اوقات. هیچ کسی نباید نزدیکش بشود.فوق العاده عصبی و تندخو است
پیر بته مثال (18) :
گه بِهِلِن وَر و وَرِ زَن، شیمار هیچی نَنِه .شه پِسر زَن
معنی
اگر اطرافیان دخالت نکنند، مادر شوهر کاری به عروسش ندارد.
کنایه از
این مثل زمانی بکار میرود که مادرشوهر به خاطر تحت تاثیر قرار گرفتن حرفهای اطرافیان عروسش را مورد آزار و اذیت قرار دهد.
پیر بته مثال (19) :
اگر بیلِن وَر وَر زَن .هم کِرد موننه هم کِرد زَن
نویسنده : ارسالی از دبیر نبی مفید
