پیر بته مثال (0) :
اَما رِه ویننه، ته تَن آجیش کِننه؟
معنی
ما را می بینی، بدنت سرد می‌شود؟
کنایه از
کنایه از چشم دیدن ما را نداری.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (1) :
چه امام زاده ای که وِنه قندیلکَئی کول هَسّه.
معنی
عجب امام زاده ای که گنبد آن پوست کدوست.
کنایه از
در مورد کسانی است که بی آنکه سزاوار باشند، شهرتی به هم بزنند یا خود را عالم زاده جا بزنند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (2) :
شِه دهن چیسه وَننه؟ (روزه گرفتن)
معنی
دهان خودت را برای چی می بندی؟
کنایه از
کنایه از افراد که غیبت دیگران را می کنند یا بی جهت به دیگران تهمت و افترا می بندند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (3) :
طرف کَشِ بِن کَمِل بار رَد وُنه.
معنی
زیر بغل فلانی اسب با کاه بار رَد می شود.
کنایه از
کنایه از دو چیز بود،معمولاً قدیم بعضی که وضع خوب داشتن.و یا زور بازو داشتند، راه رفتن شان به این شکل بود که دستهایشان را باز می کردند راه می رفتند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (4) :
شه عقلِ وَچه دَس هادائه؟
معنی
عقل خودت را دست بچّه داده ای؟
کنایه از
کنایه از اینکه پدر یا مادر برای انجام کاری از بچه صلاح و مشورت بخواهند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (5) :
تِه پِشت وا بَخارده. ته پِش وا بَخِرده
معنی
پشت شما باد خورده است.
کنایه از
کنایه از اینکه وقتی یک نفر از انجام کاری سر باز زند و یا سستی و کاهلی کند بکار برده می شود.
توضیجات بیشتر
به عنوان مثال به یک نفر وقتی مرخصی می دادند، دوباره برگشت به کار برایش سخت بود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (6) :
بامشی کِته جور مور مور زَننه.
معنی
مثل بچه گربه همش میو میو می کنی.
کنایه از
کنایه از افرادی که همیشه دَم از نداشتن می زنند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (7) :
عاروس نَهیمی، پَس پرده هِنیشتمی.
معنی
عروس نبودیم، پشت پرده نشستیم.
کنایه از
هنگامی که فردی از موضوعی باخبر باشد و به او بگویند، از کجا باخبر شد؟
پیر بته مثال (8) :
همسایه ها یاری هاکنن، خوامبه شی خِنه داری هاکنم.
معنی
همسایه ها یاری کنید، می خواهم خانه داری کنم.
کنایه از
کنایه از این دارد که دختران باید با تجربه کافی وارد زندگی مشترک شوند.
پیر بته مثال (9) :
تازه بِموئی کِله سر.
معنی
تازه روی خط قرار گرفتی.
کنایه از
به راه مستقیم وارد شدن، هدایت یافتن.
توضیجات بیشتر
تازه بمو کِلِ سر چون این ضرب المثل به این شکل بیه کهموقع کِل (شخم) هاکردن زمین، ورزا (گاو نر) از مسیر اصلی خارج بیه، اون کشاورز با بکار بردن اصطلاحاتی اون ورزا ره به مسیر اصلی هدایت کِرده.اون موقع گتنه : تازه بمو کِلِ سر
پیر بته مثال (10) :
سر ره بَزن سَر دیم نا خر دیم.
معنی
سرت را به سر آدمی بزن نه به سر خر.
کنایه از
با افراد خوب و با شخصیت و با فرهنگ معاشرت کن نه با جاهلان و بی فرهنگ.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (11) :
هر وَر وا دَره، پاجنه.
معنی
هر طرف که باد می وزد، بوجاری می‌کند.
کنایه از
آدم فرصت طلبیست، کاری انجام می دهد که به نفع اوست.
پیر بته مثال (12) :
عاروس سر کرسی، یا رب نصیب کی؟
معنی
عروس سر کرسی نشست، باز هم معلوم نیست نصیب چه کسی می شود.
کنایه از
هنگامی که فردی در آرزوی دستیابی به چیزی باشد و آرزویش بر آورده نشود، این ضرب المثل را بکار می برد.اشاره به تقدیر دارد.
پیر بته مثال (13) :
دِمِ چپ دَس بَییتو، گِم بَوِه.
معنی
دُمش را به دست چپ گرفت، گُم شد.
کنایه از
اینکه وقتی یک نفر به خاطر یک حرفی قهر کند و جلسه ترک کند، برود؛ بکار برده می شود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (14) :
قهر کَر رِه شی وِنه، هفتا کلا ترشی وِنه.
معنی
دختری که همواره قهر می کند، شوهر می خواهد؛ باید شوهرش داد و با هفت کوزه ترشی روانه اش کرد.زیرا تندخویی و ترش رویی همانند کوزه های ترشی است.
کنای ه از
در مورد افرادی بکار می رود که زیاد قهر می کند.
پیر بته مثال (15) :
شی خِنه، آهِن مَرجی بونه.
معنی
خونه ی شوهر، آهن عدس می شود.
کنایه از
آهن هم اگر باشی بر اثر فشار زیاد زیر بار مشکلات کمرت خم می شود.
پیر بته مثال (16) :
تا هسه آه و ناله، بورین دِمبال خالهاِسا ساز و نقاره، خاله خَور ندارنه.
معنی
تا غم و گرفتاری هست، نیازمند خاله هستیم؛وقت شادی، خاله فراموش می شود.
کنایه از
مثل تربیتی هسه و تاکید بر این دارنه که نزدیکان ره وِنه در همه روزهای تلخ و شیرین مشارکت هادیم نا برای روزهای تلخ فقط باشه.
پیر بته مثال (17) :
۱- بَیّه حِلوا، نَیّه فِرنی.۲- بَیّه زَرِک، نَیّه دَرِک.
معنی
۱- شد حلوا، نَشد فِرنی.۲- شُد شُد، نَشد نَشد.
کنایه از
ما دنبال آن کار می رویم، شد که چه بهتر؛ نشد، هم اصلا مهم نیست.
پیر بته مثال (18) :
پیغوم پِه اسب جو نَخِرنه.
معنی
با پیغام دادن اسب جو نمی خورد.
کنایه از
کنایه از اینکه با پیغام فرستادن برای کسی آن کار انجام نمی شود، بلکه باید خود به دنبال آن کار رفت.
پیر بته مثال (19) :
داری که آغوز دارنه، خَله کپتِل خرنه.
معنی
درختی که گردو زیاد دارد، بیشتر بسویش چوب پرتاب می شود.
کنایه از
کنایه از دختری زیبایی هست که در منزل پدر هست و خواستگاران زیادی دارد.