پیر بته مثال (0) :
گوی پیش باخِته.
معنی
پیش گاو خوابیده.
کنایه از
کسی که متوجه موضوع نیست و در بی خبری به سر می برد.
پیر بته مثال (1) :
پِلا ره همه جا بَخِرحَرففِ همه جا نَزِن.
معنی
برنج همه جا بخورحرف همه جا نزن.
کنایه از
رازداری
پیر بته مثال (2) :
مُختار مه هِوا ره دار، من خوامه بورم نِپار
معنی
مختار تو مواظبم باش، من می خواهم بالای آلاچیق چوبی بروم.
کنایه از
کنایه به افرادیست که بدون اِتکا به کسی نمی توانند کاری انجام دَهند، حتما باید کسی مواظب آنها باشد.
پیر بته مثال (3) :
کَل بوردِه مِلاخِنِه، جومه وَر بخِردِه.
معنی
کَچَل به مکتب خانه رفت، ولی روز جمعه رفت که تعطیل بود.
کنایه از
کنایه از افرادی است که بی موقع و بدون برنامه ریزی کاری را انجام می دهند.
پیر بته مثال (4) :
هِلا ته لینگِ رَج خِشک نَیتِه.
معنی
هنوز رد و اثر و جای پاهایت خشک نشده است.
کنایه از
کنایه از اینکه چقدر زود گذشته ات را فراموش کرده ای؟
پیر بته مثال (5) :
اَنِّه تَش پیشی نَدِه.
معنی
اینقدر آتش را نزدیک نکن.
کنایه از
کنایه از اینکه آتش بیار معرکه نباش.
پیر بته مثال (6) :
عِثمون جِمِه بَییِه.
معنی
پیراهن عثمان شد.
کنایه از
بهانه ای شدن برای انتقامجوئی
پیر بته مثال (7) :
مره دارنی، اینگار توسکا دار چله ره دارنی.
معنی
مرا داری، انگار شاخه درخت تُسکا را داری.
کنایه از
روی من حساب باز نکن.
توضیجات بیشتر
چون توسکا دار خله ترد هسّه و خله زود با کمترین فشار جا اِشکنه.
پیر بته مثال (8) :
کربلا من دَیمه، مُهر و تسبیح خَور ره ته دارنی؟
معنی
کربلا من بودم، مهر و تسبیح رو تو داری؟
کنایه از
کسی که اطلاع از موضوع ندارد و در حضور شخص آگاه به آن موضوع نظر می دهد.
پیر بته مثال (9) :
شِه تاس ره قَلی هاکِردِه.
معنی
کاسه ی خودش را صیقل داد.
کنایه از
کنایه به کسی که با فرصت طلبی کارهای خودش را سر و سامان داد.
پیر بته مثال (10) :
آدِمِ گِدا این هَمِه اَدا؟
معنی
آدم گِدا این همه ادا اطوار داشته باشد؟
کنایه از
کنایه به کسی که وضع مالی خوبی ندارد ولی تکبّر و غرور کاذب زیاد دارد.
پیر بته مثال (11) :
آش تا دَرِ سَر ، نون تا کَِک سَر، پِلا تا نماشسَر.
معنی
آش تا جلوی در ورودی خانه، نان تا جلوی درب حیاط خانه، پُلو تا شبانگاهان تا عصری
کنایه از
اثر و انرژی حاصل از مواد غذایی است که می تواند فرد را در مقابل گرسنگی نگه دارد.
پیر بته مثال (12) :
آمِل تَش هایره تا نور و کجور بسوزهزن سلیطه ی ببای گور بسوزه.
کنایه از
زن بدخلق و خو
پیر بته مثال (13) :
شال که پیش شونه، دِمبال ره اِشنِه.
معنی
شغال که به سمت جلو می رود پشتِ سرش را هم نگاه می کند.
کنایه از
محتاط بودن است، انسان در همه حال باید جوانب احتیاط را در نظر بگیرد.
پیر بته مثال (14) :
هر چی بَخِردی ته دیمِ رنگ، هر چی دَکردی ته دنگ و فنگِ، نَخِردی و نَکِردی سگ و شال جنگِ.
معنی
هر چه که خوردی از رخساره ات نمایان است، هر چی که پوشیدی لذتش را بردی، هر چی نخوردی و نپوشیدی و برای وراث به ارث گذاشتی جنگ بین سگان و شغالان است.
کنایه از
افراد خسیس است که از زندگی شان لذّت نمی برند و از ارث به جای گذاشته شده بین وراث جنگ خواهد شد.
پیر بته مثال (15) :
مَلکِمیت که بِمو دَرِه سَر، پول نَینِه بورِه کَلِک سَر.
معنی
ملکه مرگ (عِزارئیل) وقتی به درب منزل رسید، پولی نمی گیرد که برود جلوی درب حیاط بایستد.
کنایه از
اَجل که برسد باید رفت.
پیر بته مثال (16) :
پيشْ دکَفی آدِمِ كينْگِ شيش دِنِّه، دِمبالْ دكَفی وشوُنِ فيسِ بُو آدِمِ كِشِنِه.
کنایه از
اگر در کارها از اطرافیان پیشی بگیری و حركت كنی چشم پيشرفت تو را ندارد و اگر از غافله عقب بمانی افاده آنها باعث رنجش می شود.
پیر بته مثال (17) :
اِيتی بُورْدِه، داوود با بِزْ بُورْدِه.
معنی
چنان رفت كه داوود با بزهايش رفت.(داوود شخص چوپانی بود كه با بزهايش به صحرا رفت و هرگز برنگشت.)
کنایه از
به شخصی كه بی اعتنا به وعده‌هايش رفت و هرگز برنگشت.
پیر بته مثال (18) :
وِنه تَ شْ اَمارِه گَرْمْ نَكُردِه، وِنه دی اَمارِه كور هاكُرْدِه
معنی
آتشش گرما و فایده ای برای ما ندارد، امّا دود آتشش باعث آزار ماست.
کنایه از
افرادی كه خيرشان به كسی نمی رسد، اما آتش شرشان دامن همه را می گيرد.
پیر بته مثال (19) :
صَد تا چاقو بِسازه، اَتا دَسّه ناینه.
معنی
صد تا چاقو بسازد، یکی دسته ندارد.
کنایه از
نمی شود روی این شخص حساب باز کرد.