پیر بته مثال (0) :
پیش کَشی و دَنّون کَشی ؟
معنی
هدیه دادن و پیش کِش کردن و دندان کَندِن ؟
کنایه از
باید برای هدایا ارزش قائل شد
توضیجات بیشتر
برای هدایائئ که برای ما ارسال میشود ارزش قائل شومی شاید ان نفری که برای ما هدیه می فرستد با ارزش ترین مال خودش رافرستادهِ باشد
پیر بته مثال (1) :
خِنه ای که سازه کتین دَنییه، بامشی کِته سفره ره پِه شونه.
معنی
در خانه ای که جارو نباشد، بچه گربه سفره ی غذا را باز کرده و پاره می کند.
کنایه از
ابزار ادب و تربیت باید در هر خانه ای مهیا باشد.
پیر بته مثال (2) :
نا گوشت تَن دِماسّه نا خام تَن
معنی
نه به تن گوشت چَسبیدِه است نه به تنِ پوست
کنایه از
کسی که معلوم نیست طرف چه کسی است بی تفاوت است ، نه زنگی زنگ است نه رومی روم
پیر بته مثال (3) :
ورگ که رَمه ی دِله دکته گت و خورد نَکندِه
معنی
اگر گرگ به گله برند و حمله کند برایش کوچک و بزرگ فرقی نمیکند
کنایه از
بلائی نازل شود کوچک و بزرگ نمی شناسد
پیر بته مثال (4) :
مه ره بائوتی تَلی سَر تِج هَسه
معنی
به من گفته بودی نوک خار و تیغ تیز است
کنایه از
از خطراتش مرا آگاه کرده بودی
پیر بته مثال (5) :
فِلانی اتا داری هسِّه که هیچ کس وسِّه سائه نوونه
معنی
فِلانی درختی است که برای هیچ کسی سایبان محسوب نمیشود
کنایه از
کسی است که خیرَش به هیچ کسی نمی رسد ، آدم بی خیری است
پیر بته مثال (6) :
کِلاهی مه سَر بِشتنه. تا مه گوش ره بَیتِه
معنی
کلاهی بر سَرم گذاشتند تا جایی که گوش هایم را نیز پوشانیده است
کنایه از
کنایه به این است که من فَریب بزرگی خوردم .
پیر بته مثال (7) :
نا تور بزو نا تاشته جمع هاکرده اتا خِروار لاشه
معنی
نه تَبر زد نه تیشه، یک خروار تنه درخت (هیزم) جمع آوری کرد
کنایه از
کسی است که هیچ تلاشی در زندگی اش نکرده ولی ثروت زیادی به دست آورد
پیر بته مثال (8) :
پیرزنای گوکمه، آسمونه توکمه.
معنی
شعری وصف حال بچه ی ته تغاری: گوساله ی پیرزنم ، چون قیم و نگهدارنده ی آسمان زندگی مادرم
کنایه از
بچه ی آخر، یاور مادر در هنگام پیری خواهد بود
پیر بته مثال (9) :
شوخی و دلیتی، هر دِ اتا جا جه در انه!
معنی
شوخی و جدی، هر دو از یک جا (دهان) بیرون می آید!
کنایه از
آدم باید مواظب شوخی هایش باشد، و با شوخی هایش دیگران را نیازارد!
پیر بته مثال (10) :
اونجه بُورِه .که اَرزِق با ِونه ِوَچون بُوردِنِه
معنی
آنجا برود که اَرزِق با فرزندانش رفت.
کنایه از
افراد بد طینت و بد سِرشت است که به دَرَک حاصل شوند.
توضیجات بیشتر
ارزق بن حارث از فرماندهان و پیروان عمربن سعد بود در کربلا. نام او را 'ازرق بن حرب الصیداوی' نیز گویند. جنایتکاری که مانع یاری رساندن قبیله «بنی اسد» برای حسین بن علی علیه السلام شد.
برابر پارسی
به جَهنَم که رفت
پیر بته مثال (11) :
فِلونی بالِ بِن وا دِه هَسه
معنی
کسی است باد زیر بَغل آدم میگدارد
کنایه از
کسی است که تعریف و تمجدید دروغین (الَکی) میکند
توضیجات بیشتر
زیر بغل هِندونه گذاشتن
پیر بته مثال (12) :
نَترس از اَوِرِ سیاه و آدِم گرم بَتِرس از اَوِرِ سِفید و آدِم نَرم
معنی
نَترس از ابر سیاه و آدم گرم بِتَرس از ابر سِپید و آدم نَرم
کنایه از
شناخت آدم هاست.
برابر پارسی
از ان نترس که هیاهوی دارد از ان بترس که سَر به تو دارد
پیر بته مثال (13) :
از ته حرکِت از خدا بَرکِت
معنی
از تو َحرکت از خداوند برکَت
کنایه از
کنایه از این هَسه که انسان باید تلاش هاکنه ..آدم تنبل نَوِنه و نباید توقع دارِه کاری که انجام ندا و نَدِنه از خدا طلب رزق و روزی داره
توضیجات بیشتر
وسعت و تنگی رزق و روزی هر کسی بستگی به کار و تلاش و زحمتی دارنه که اون شخص انجام دِنه
پیر بته مثال (14) :
ونه اِشکِم اتا بینج کیسه ی ِ اِندا بَهیئه
معنی
شکم او اندازه ی یک کیسه ی برِنج شده است
کنایه از
کنایه از پُر خوری است
پیر ب ته مثال (15) :
هر کی کِل دارنه کا کِنده
معنی
هر کسی که گِردو دارد بازی میکند
کنایه از
مال و اموال و سرمایه است
توضیجات بیشتر
داشتن سرمایه لازمه تولید میباشد
پیر بته مثال (16) :
خالی تورِه ی جا نتونّی اَسب بَیری
معنی
با توبرِه ی خالی نمیتوانی اسب بگیری
برابر پارسی
کنایه از سرمایه استبی مایه فَطیره
پیر بته مثال (17) :
گو تا شه شاخ رِه نَویته چِرا نَشونه
معنی
گاو تا شاخ خودش را نبیند چِرا نمیرود
کنایه از
قدرت داشتن و توانایی است
پیر بته مثال (18) :
آه یَتیم اَثِر کِنده شو نکردِه سَحر کِندِه
معنی
آه یتیم اَثر میکند اگر شب اثر نکرد سَحر آثر میکند
کنایه از
تقاص پَس دادن است
پیر بته مثال (19) :
لوه گه پلا دره منه سر بالا دره.
معنی
هنگامی که دیکم پر از برنج باشد سرم بالاست.
کنایه از
وقتی بتوانم از خود و خانواده یا مهمان پذیرایی کنم دلشوره چیزی ندارم وسرافرازم.
نویسنده : دبیر فتح الله نوری هولاری