پیر بته مثال (0) :
زار بورده زور بِمو
معنی
با خواهش رفت به زور آ مَد
کنایه از
کنایه به کسی که با خواهش التماس به مهمانی می برند با زور و جنگ و دعوا باید وی را برگردانی
پیر بته مثال (1) :
دَس چین یا کورِ نصیب بونه یا کَلِ نصیب
معنی
گلچین یا نصیب نابینا میشود یا نصیب کَچَل
کنایه از
کنایه از اینکه دختران زیبا سرانجام نصیب کسانی که برازنده ی آنها نیستند میشوند
پیر بته مثال (2) :
وِنِه سَرِ وَر گَنِّم دَکِردِنه ونه وِنی جا آرد بئیتِنه
معنی
از سمتِ سَرش گندم ریختند از سمت بینی ( دماغَش ) آرد گرفتند
کنایه از
به کسی که در حق او ظلم بسیاری رَوا داشتند
پیر بته مثال (3) :
سَگ دَرِندِه و گویِ زَنَندِه و زَنِ سَلیطه جا ونه بَتِرسیئن
معنی
ازسَگِ درنده و وحشی و از گاوی که شاخ میزند و از زنی که بددهن است باید تَرسید
کنایه از
کنایه به زنی است که اطرافیان از دست و زبانش به ستوه آمده اند
پیر بته مثال (4) :
انگار تَلی سَر هِنیشتِه
معنی
انگار روی تیغ نشسته است.
کنایه از
این مَثَل برای افراد بی قرار و ناآرام و عجول که عمدتا کارهایشان را باعجله به ڪار می رود.
پیر بته مثال (5) :
تا نون دَره کِشتایِ نوم ره نیارِنِّه
معنی
تا نان هَست از توتَک ( نان محلی کوچکی) سخن نَگوئید
کنایه از
جائی که بزرگتر هست نام کوچکتر را نیاورید
پیر بته مثال (6) :
پِشول ره میراب هاکِردنه
معنی
آبدزدک را مسئول تقسیم آب کردند
کنایه از
بهِ آدم دزد و کلاهبردار پست و مقام دادند
پیر بته مثال (7) :
نَخِرایِ مال رِه میش خِرنه ونه چِشِِ پیش خِرنِه
معنی
کسی که مال خودش را نخورد میش جلوی چَشمانش میخورد
کنایه از
کنایه به افراد خسیس است
توضیجات بیشتر
کسانی که ثروت اندوزی کنند و به خودشان سختی بدهند وارِث جلوی چشمانشان میخورند و یک آب هم روش
پیر بته مثال (8) :
نا اون کِلثوم و زَینِب نا اون دایِره دَمبِک
معنی
نه اون کِلثوم و زینب نه اون دایره و تُنبَک
کنایه از
افراد دوچهره است.
توضیجات بیشتر
کسی که از یک طرف مسجد و محراب میرود از طرفی دیگر حرام و حلال را رعایت نمی کند
پیر بته مثال (9) :
مال وِنه مِه بوئه نا اَمه
معنی
مال باید مال من باشد نه مالِ ما
کنایه از
شِراکت چیز خوبی نیست هر چیزی باید یک صاحب داشته باشد نه چندین نفر
پیر بته مثال (10) :
دونا هم دوندِه هم پِرسِنه نادون نا دوندِه نا پِرسنه
معنی
دانا هم میداند هم می پرسد نادان نه میداند نه می پرسد
کنایه از
تاکید برای پرسش کردن و دانستن است
پیر بته مثال (11) :
بعد از چهل سال گِدائی هِلا نَدومبِه جومِه شو کی هَسّه ؟
معنی
بعد از چهل سال گِدائی هنوز نمیدانم شب جمعه کِی هست ؟
کنایه از
کسی که دیگران او را در کاری که استاد است و تجربه و مهارت کافی دارد متهم به نا بلدی و بی تجربگی می کنند .
پیر بته مثال (12) :
وِنه وَچِه وِسِِّنه
معنی
بَچه اش در شکمش سِقط میشود
کنایه از
کسی که از انجام یک کار ساده و سبک اظهار ناتوانی میکند
پیر بته مثال (13) :
کِمین تا دار هَسّه که وا وِه ره تِکون نِدائه ؟
معنی
کدام درخت رامیشناسی که باد تکانش نداده است ؟
کنایه از
کنایه به موضوع مرگ است.کدام خانواده ای را دیدید که مصیبت ندیده است ؟
پیر بته مثال (14) :
دِل به دِل راه داشته
معنی
دل به دِل راه داشت
کنایه از
به اینکه دو نفر هم زمان به یاد هم افتادند.
پیر بته مثال (15) :
اَنده این چَک و اون چَک نَکِن
معنی
آنقدر این پا و آن پا نَکُن
کنایه از
کسی که دچار شک و دودلی است.
پیر بته مثال (16) :
اینتی دارِ بِن رِه زَنّه که دارِ سَر کِلاج خَوِر دار نَوونه
معنی
چنان زیر دِرخت را می بُرَّد که کلاغی که روی دِرخت نِشسته است متوجه نمیشود
کنایه از
افراد مَرموز است کسی که کاری را مخفیانه انجام میدهد
پیر بته مثال (17) :
بی عیب خدا هَسه و بی دِرز مِرغِنه
معنی
بدون عیب و ایراد فقط خداوند است و بِدون درز و شِکاف فقط تخم مرغ است
کنایه از
همه ی انسانها دارای عیب و نقص هستند و کسی جز خداوند بی عیب نیست .
توضیجات بیشتر
این قدر از هم ایراد نگیریم همه ما ایراداتی داریم
پیر بته مثال (18) :
گِمون کِنّی اتا سه ره نصف هاکردی ً!
معنی
خیال میکنی یک سیب را از وسط به دونبم تقسیم کردی( نِصف کردی)
کنایه از
دو نفر که شباهت بسیار زیادی با هم دارند.
پیر بته مثال (19) :
فِلونی دی بَزِه ماز هَسّه
معنی
فِلانی مانند زَنبوری هَست که دود خوردِه
کنایه از
کسی که بسیار عصبی و ناراحت است.
توضیجات بیشتر
کسی که به شدت عصبی است و کسی جرات نزدیک شدن و صخبت کردن با او را ندارد.