پیر بته مثال (0) :
مِه کِرک، اویِ سَر، مِرغنه کِندِه.
معنی
مرغ من روی آب، تخم می گذارد.
کنایه از
منظور این است که از بدشانسی من، مرغ بر روی آب تخم می گذارد و تخم می رود زیر آب و نصیب من نمی شود.(این ضرب المثل را افراد بدشانس برای بیانِ شدت بد شانسی شان به کار می برند)
پیر بته مثال (1) :
اگه مال حسنِ، وِنجه رَسنه.
معنی
اگر مال حسن است، به او می رسد.
کنایه از
آنچه حق اوست، به او می رسد.
پیر بته مثال (2) :
خله بتتن، کال چرم بوسِنه.
معنی
با زیاد دویدن فقط پاپوش پاره می شود.
کنایه از
در مورد کسانی به کار می رود که دوندگی بی حاصل دارند و تلاش بیهوده می کنند.
پیر بته مثال (3) :
کسی که بَخرده نونِ گدایی،نتوننه هاکنه وه پادشاهی.
معنی
کسی که نان گدایی خورد، نمی تواند پادشاهی کند.
کنایه از
از اصل و سرشت انسان است.
پیر بته مثال (4) :
پارسال پیر خاساامسال کاسنی
توضیجات بیشتر
اَتا بیهاَتا نیهایشالله همه ی شما سلامتی داریناَتا پیرمردی بیهقدیم مدیما مریض بیهناخش احوالهر کی ام وِنه زن و وَچه رِه باته کهپیره دوا کاسنیهکاسنی تَل هسااما خاصیت ها دارنهوَچه این در اون دراین دوکه اون دوکهاین دشت اون دشتاین لار اون لاراما اون سال کاسنی در نِموپیرم بورده به رحمت خداخدا شِمه رفتگونه بیامرزهسال دیگه همه ی اون جاهایی که این وچه کاسنی دنبال دنیه رِه دواره بوردهبَدیه که اَتا خله کاسنی دارنهآه و ناله و افسوس باته که هیپارسال پیر خاسه ا امسال کاسنیاین ضرب المثل خانه باوه کهاون موقع ای که فرصت وِنه فراهم بَوهامکانات وِنه دوه دنیه.امکانات موقعی بدست آدم اینه که صفحه از دست در بورده.
پیر بته مثال (5) :
شو برمه و روز ناله،شو برمه و روز ناله،یارب ناامید نکنته این اتّا گدا ره
معنی
شب گریه می کنم و روز ناله می کنم،شبانه روز کارم همین است،یا رب خودت این گدا را ن اامید نکن.
کنایه از
کنایه به آدم ناامید است.
پیر بته مثال (6) :
کَهَر ره کِره نروشنه.
معنی
اسب کهَر را به قیمت کُرِه اسب نمی فروشد.
کنایه از
به کسی که چیزی را ارزان نمی فروشد.
پیر بته مثال (7) :
اگر من بَخِردمه نونِ جو،پَس ته آدمیّت کو؟
معنی
اگر من نان جو خوردم،پس انسانیّت تو کجا رفته؟
کنایه از
از انسانیت و ادب داشتن است
توضیجات بیشتر
ادب نبوَد به مال و ملکِ ثروتبخوردم نان جو گر من تو را کو آدمیّتالبته این مثل تبری اینتی هم گننه :مِن بخردمه نون آ دوپس ته آدمیّت کو
پیر بته مثال (8) :
پیرِ گویِ اِشکمه.
معنی
شكمی همانند شكم گاو پير دارد.
کنایه از
کنایه از کسی که همه چیز را می داند و با تجربه است.
پیر بته مثال (9) :
دَوسسیِ جا، بَییِه مِه اوسسی.
معنی
از طریق دوستی، شد آستین من.
کنایه از
این مثل را برای شخصی به کار می برند که به قول معروف مثل کَنه به انسان می چسبد.
پیر بته مثال (10) :
آدِمِ سَرِ سَرِ کَشْ زَنّه نا سَنْگِ کَشْ.
معنی
سر را باید بر سر زد نه بر سنگ.
کنایه از
با هر کس ی نباید مراوده نمود و آدمی باید افراد شایسته و هم سنگ خود را برای هم نشینی انتخاب کند.
برابر پارسی
کبوتر با کبوتر باز با باز / کند همجنس با همجنس پرواز
پیر بته مثال (11) :
آدم پِر گو، سس دَنگ زَنده.
معنی
آدم پُر گوی، سبوس می کوبد.
کنایه از
پُر گویی حاصلی ندارد.
برابر پارسی
سخن کم گوی تا در کار گیرندکه در بسیار، بد بسیار گیرند.« سعدی »
پیر بته مثال (12) :
یا ساس بَخِر یا کَلیا بور.
معنی
ساس تفاله هر چیزی که آبش بگیری مثل (نیشکر) چای ساس هم داریم، ساس تفاله ی چای منظور است.
کنایه از
زمانی است کسی بخواهد چند کار به طور هم زمان انجام دهد این زبانزد را بکار می برند که یا (ساس بخر یا کلیا بور)کاربرد : بین چند کار یکی را انتخاب کن و همان را به دقت انجام بده تا بهتر به نتیجه برسی.
توضیجات بیشتر
اما این زبانزد در این حکایت ریشه دارد، که حیوانی که کلیا یا گلیا را می گرداند باید هنگام کار دائم در حرکت باشد امّا گه گاهی تفاله های نیشکر دلش را می ربود و بر خلاف میل صاحبش از حرکت باز می ایستاد تا از تفاله های نیشکر تناول کند و این حرکت او به مذاق صاحبش خوشآیند نبود و با ترکه ای بر پشت حیوان می کوبید می گفت :'یا ساس بَخِر یا کلیا بور'به او گوشزد می کرد که الان زمان کار است نه خوراک.
واژگان :
کلیا -->
دستگاهی شبیه آسیاب برای جدا کردن آب نیشکر از ساقه ی نیشکر
کلیا معمولا به وسیله ی گاو، اسب و چارپایان گردانده می شد و ساقه نی با فشرده شدن در میان کلیا آب و شیره اش از ساقه جدا می شد.
پیر بته مثال (13) :
حِمّال بی خیر، هفتا وَچه ی پِئره.
معنی
حمّال بدون خیر، پدر هفت فرزند است.
کنایه از
کسی که برای دیگران تلاش می کند، امّا خیری از دیگران به او نمی رسد.
پیر بته مثال (14) :
دونه دَوِّه کلا رِه، پِلا بَپِتِنْ چه کاره؟
معنی
برنج اگر در خمر باشد، پختن پلو کار آسانی است.
کنایه از
اگر امکانات باشد، انجام کار سخت نیست.بعضی از عدم توانایی ها به جهت عدم تمکن مالی می باشد.
پیر بته مثال (15) :
مَر هر چی وَل وَل راه بوره، شِه کِلی دله راست شونه.
معنی
مار هر چند کج و موج راه برود، تو لونه اش صاف و مستقیم می رود.
کنا یه از
انسان شاید در برخورد با دیگران صادق نباشد و حتی دروغ بگوید امّا در مورد خودش باید صادق باشد.
پیر بته مثال (16) :
آفتابه لگن هفت دَس، شام و نهار هچی.
معنی
ظرف فراوان، امّا غذایی نیست.
کنایه از
تدارکات زیاد انجام می گیرد و کار و بهره و نتیجه انجام نمی گیرد.
پیر بته مثال (17) :
بینج کَری، شوپه گری هم دارنه.
معنی
برای بدست آوردن برنج، شب پایی هم نیاز است.
کنایه از
زحمت و سختی که برای بدست آوردن محصول برنج باید تحمل کرد.
پیر بته مثال (18) :
مَر که پیر بَووشه، وَک وِره چِشمِک زَنده.
معنی
مار وقتی که پیر شود، قورباغه چشمکش می زند.
کنایه از
هنگامی که از بزرگی انسان کاسته شود، مورد بی حرمتی و آزار دیگران قرار می گیرد.
پیر بته مثال (19) :
مارِ دل به وَچه، وَچه ی دل به وِرگ.
معنی
مادر دلش به بچه اش خوش است، بچه دلش به گرگ.
کنایه از
مادر همیشه دلواپس بچه هست امّا، بچه به فکر مادر نیست.