پیر بته مثال (0) :
اگه اَما ره تَش نَدنی، اَمه کلاتی ره نشکن.
معنی
اگر به ما آتش نمی دهی، ظرف آتش ما را نشکن.
کنایه از
اگر به ما سود نمی رسانی، زیان نرسان.
پیر بته مثال (1) :
اَمه خشکه کیله هم اَتا روز او کَفنه.
معنی
آب باریکه ما هم روزی داخلش آب سرازیر می شود.
کنایه از
ین مثل کنایه از این است که دنیا همین طوری نمی ماند و موقع راحتی و آسایش ما هم فرا می رسد .
توضیجات بیشتر
این وعده الهی است بعد از هر سختی راحتی خواهد بود.
پیر بته مثال (2) :
این او، این اَسیو ره نگاردنه.
معنی
این آب، این آسیاب را نمی گرداند.
کنایه از
این دو موضوع درخور هم نیستند و با هم تناسب ندارند
پیر بته مثال (3) :
اَد دَقِ، او تِپِّ بَیِّه.
معنی
یک دقیقه ای، قطره ی آب شد.
کنایه از
این ضرب المثل را برای شخص یا چیزی به کار می برند که به سرعت ناپدید شود.
پیر بته مثال (4) :
کَلِ جیف شونه دَرِه، بیسواد جیف مداد
معنی
داخل جیب کچل شانه، داخل جیب بیسواد، مداد وجود دارد.
کنایه از
این ضرب المثل هنگامی به کار می رود که کسی کار بیهوده ای انجام دهد.
پیر بته مثال (5) :
اَیّا کِل بَکِته، چَک تَله دَره.
معنی
اَبیا اگر از جای پای خود (مسیر همیشگی) قدم بر ندارد دو تا پایش در تله گیر می کند.(به دام می افتد)
کنایه از
آدمی که کاری را از راه اصلی و درستش انجام ندهد، تو اون کار به مشکل برخورد می کند.
پیر بته مثال (6) :
كوه بُسِّه درِه رِه مَشْتْ هاکرده.
معنی
كوه فرو ريخت و دره را پُر كرد.
کنایه از
چنان مصيبت و چنان خرابی به بار آمد كه جبران آن غيرممكن است.
توضیجات بیشتر
اين مثل در اعلان خبر جنايت و يا واقعه‌ای اسف بار و عظيم به كار می رود.
پیر بته مثال (7) :
آدِم نادون هشتِ وَرزای قِد دارنه.
معنی
آدم نادان به اندازه ی یک جفت گاو نر جوان زور دارد.
کنایه از
از روی نادانی زور می زند.
برابر پارسی
آدم نفهم هزار من زور دارد.
پیر بته مثال (8) :
مِه سر رِه بِشکن، مِه نرخ رِه نشکن.
معنی
سرم رو بشکن، ولی نرخ جنسم رو پایین نیار.
کنایه از
چونه نزدن.
پیر بته مثال (9) :
یه شنبه دِشنبه ره دِ لینگ پیش اِسّا.یا دِشنبه سه شنبه ره پیش دَره.
معنی
یک شنبه از دوشنبه دو گام جلوتر ایستادهیا دوشنبه از سه شنبه پیش افتاده است.
کنایه از
اوضاع بی‌نظمی حاکم است.
پیر بته مثال (10) :
خَر نَ اِیته، پالون سازِنِه.
معنی
خر نخریده، پالون درست می کند.
کنایه از
از افراد بی برنامه و بی نظم است.
پیر بته مثال (11) :
🐄 گو به رَسِن، آدم به سخن.
معنی
🐂 گاو را ریسمان می بندند، انسان سخن می گویند.
کنایه از
هر کسی ارزشی دارد.
پیر بته مثال (12) :
گُو کِنّده، گُوک پی جِنّه.
معنی
گاو انجام می دهد و گوساله م ی پیچد.
کنایه از
منظور آن است که عواقب کار نادرست اگر دامن گیر خود انسان نشود، نصیب فرزندان می شود.
پیر بته مثال (13) :
پیش دَکته آدم، دنبال رِه نِشنه.
معنی
آدمی که جلو افتاده، پشت سر خودش را نمی بیند.
کنایه از
در مورد صاحب مقامی که به زیردستان توجه نمی کند.
پیر بته مثال (14) :
يَتا بینْج باعث بونِه چار تا زِرا همْ اُو خِرنه.
معنی
يک خوشه برنج بانی آب خوردن هزاران گياه هرز و وحشی می‌شود.
کنایه از
گاهی انسان بايد منشاء و منبع خير برای ديگران و مردم جامعه خود باشد.مانند همان برنجی كه باعث آبياری گياهان در طول مسير آبراه تا اطراف خود می‌شود.
پیر بته مثال (15) :
یا بار بَوِر، یا جینگا بور.
معنی
یا بار ببَر، یا خرمن برو.
کنایه از
به اشخاص تنبل و تَن پرور که حاضر به همکاری نیستند، گفته می شود.
برابر پارسی
یا مرغ باش، بپَر؛یا شتر باش، ببَر.
موضوع :
مسئولیت پذیری
پیر بته مثال (16) :
این شاهِ رعیت نییه.
معنی
بنده ی این شاه نیست.
کنایه از
مطیع فرد خاصی نشدن.
پیر بته مثال (17) :
وِرگِ کِته ره بَوِردِنه لار، بتنه : بوی مار بهتره یا چرای لار؟بته : بوی مار
معنی
بچه گرگ را به چراگاه ِ'لار' بردند، گفتند : چرای لار بهتر است یا بوی مادر؟گفت : بوی مادر(حتی بچه گرگ هم نمی تواند بی نیاز از مِهر مادر باشد.)
کنایه از
آدم اگر گرگ هم باشد، محتاج مِهر مادر است.
واژگان :
وِرگ -->
گرگ
کِته -->
بچه
لار -->
اسم مکان در مازندران منطقه سردسیر و بسیار خوش آب و هوا مناسب برای تابستان گذرانی و گاهی به هر منطقه ی خنک و خوش آب اطلاق می شود.
نویسنده : حجت مقیمی مقدم
پیر بته مثال (18) :
گوال دِله جا نیمه، مِره اسب توره دِله جا دِنه.
معنی
در جوال جا نمی شدم، می خواهد مرا در توبره ی اسب جای دهد.
کنایه از
کسی که به چیزی قانع نیست و او را به کمتر از آن وعده می دهند، می گوید.
واژگان :
گوال (gual) - جوال -->
کیسه بزرگی که از نخ ضخیم یا پارچه خشن درست کنند برای حمل بار
توره (ture) -->
توبره کیسه ای بزرگ که شکارچی یا مسافر ابزار کار یا توشه خود را در آن می گذارد.
کیسه بنددار که در آن سبوس و جو می ریزند و به سر اسب یا الاغ میذارند.
پیر بته مثال (19) :
هر کی گپ بزو، گوگزا ره او هاده.
معنی
هر کی حرف زد، باید به گوساله آب بدهد.
کنایه از
هر کسی یه موضوع یا کاری رو پیشنهاد کرد، باید خودش هم اون کار رو انجام بدهد.