پیر بته مثال (0) :
شش دِرِم می، هفتا حلّاج.
معنی
دوازده سیر پشم با هفت تا حلّاج.
کنایه از
کنایه از این که مقدار کم هر چیز نسبت به تعداد افراد بیشمار بکار می رود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (1) :
وِه تِک آسمونِ اِشنه.
معنی
لبش آسمون را نگاه می کند.
کنایه از
کنایه از فیس و افاده داشتن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (2) :
وشنا اِشکم، بوی شَر دِنه.
معنی
شکم گرسنه، بوی شر و خلاف می دهد.
کنایه از
در واقع همان شکم گرسنه دین و ایمان نمی شناسد، هست.
توضیجات بیشتر
یعنی کسی که گرسنه باشد دست و بالش خالی باشد، دین و ایمانی برایش نمی ماند و هر لحظه شاید دست به هر کاری بزند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (3) :
اِزارِ چو باش، او بیارده پیته نَواش.
معنی
مثل چوب درخت آزاد باش، کُنده آب آورده نباش.
کنایه از
قوی و مقاوم باش، خودت را افسرده و ضعیف نشان نده.
پیر بته مثال (4) :
شِه دَسِّ پشت از این به بعد داغ کِمّه.
معنی
پشت دستم را بعد از این می سوزانم.
کنایه از
کنایه از نمک نشناسی، قدردانی نکردن زحمت یک شخص
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (5) :
وِه کِنّا کِنّا بَخرده.
معنی
در این خانه و آن خانه غذا خورده است.
کنایه از
در مورد کسانی بکار می رود که با بی آبرویی زندگی می کنند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (6) :
هتی گوگ دِ مار چو رِ موننه.
معنی
مثل گوساله که از دو مادر شیر می خورد، را می مانی.
کنایه از
از اینکه کسی که دستش را به هر طرف دراز کند، برای پُر کردن شکمش.
توضیجات بیشتر
اَدِّ گو که وِ گوگ بَمردو، اَتتی گوگ گو رِه وِه کَش مار کِردنه تا اُن گو به اصطلاح خشک نَهید و اُن گوگ گِتنه :' دِ مار چو 'بدبختی گالش اَدِّ دِتا نَوِه، چون ویسّه ارباب حاصل تحویل هاده.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (7) :
وِه کِنّا کِنّاییِه.
معنی
او مدام این خانه، اون خانه می رود.
کنایه از
کنایه از هر جایی بودن، یه جا بند نبودن
پیر بته مثال (8) :
وِه لال پِر سِرو و شِل پِر مِجه.
معنی
او لال پُر حرف و لَنگی که دایم در حال قدم زدن است، می باشد.
کنایه از
یعنی عکس آنچه که انتظار داری، می باشد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (9) :
پیر بَیمه ناگمونی،الان عقل وِسِّه، پیشتر جوونی
معنی
عقل پیری لازم بود و قدرت جوانی.
کنایه از
این مثل می خواهد ارتباط تجربه و عقل با قدرت را بیان کند.
توضیجات بیشتر
یعنی علم و تجربه آدم پیر با قدرت بدنی همراه باشد خیلی کارها می شود انجام داد، ولی چون معمولا اینگونه نیست با افسوس پیران این جمله را بکار می برند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (10) :
پِتک پِتک زَنده راه شونه.
معنی
با ناز و کرشمه راه می رود.
کنایه از
به آدم های حساس و وسواس اطلاق می گردد که در تمام کارها با وسواس خاص سعی در انجام کارها دارند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (11) :
کِجه بِهِلم که بامِشی نَلِسه.
معنی
کجا قرار دهم که گربه لیس نزند.
کنایه از
کنایه از وسواس بودن بیش از حد است.
پیر بته مثال (12) :
نونِ بی پشت و دیمِ موننه.
معنی
نانی که پشت و رویش معلوم نباشد، را می مانی.
کنایه از
کنایه از آدمی که قدرشناس نباشد.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (13) :
هر کی رِه دردِ، دادِ
معنی
هر کسی درد دارد، داد می زند.
کنایه از
اعتراض هر کس نشانه ظلمی است که در حق او می شود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (14) :
مهمون و صابخنه ی دَس بوئه، کِرک کِلی اتّّا کرک هم نَموندنه.
معنی
اگر مهمان دلش بخواهد و صاحبخانه هم با مهمان موافق باشد، در لانه مِرغ یک دانه مرغ هم باقی نمی ماند.
کنایه از
کنایه از توافق کردن و سازش است.
توضیجات بیشتر
موش و گربه گر با هم بسازند، وای به حال بَقّال
پیر بته مثال (15) :
وِرگ بَزّو، شال بَخرده.
معنی
گرگ شکار کرد، شغال خورد.
کنایه از
یعنی یک نفر زحمت تمام کاری را بکشد، امّا نفعش را کسی دیگر ببرد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (16) :
ته عقل ته چَکِ سر دَره.
معنی
عقلت رو پات هست.
کنایه از
بی عقل بودن یا کم عقل بودن طرف را نشانه می رود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (17) :
مه تِک و دِهن تو دَوِسّه.
معنی
لب و دهانم را تو بستی.
کنایه از
اگر حرفی نمی زنم فقط بخاطر توست.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (18) :
گوشِ تِج هاکرده.
معنی
گوشش را تیز کرد.
کنایه از
فضولی کردن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (19) :
ته پیاز ره، بوم بَورد دارمه.
معنی
پیاز شما را پشت بام برده ام.
کنایه از
این جمله یعنی تو را کاملا می شناسم.
توضیجات بیشتر
این مثل را موقعی که بخواهی به یک نفر بگی کاملا از شما شناخت دارم بکار می برند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره