پیر بته مثال (0) :
ته ره ته قَورِ دله النّه مه ره مه قَورِ. دِله
معنی
تورا دررقبر خودت قرار میدهند مرا در قبر خودم
کنایه از
هر کسی مسئول اعمال خودش است
برابر پارسی
حضرت حافظ میفرمایدعیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سِرشتکه. گناه. دیگران. بر تو. نخواهند نِوِشتمَن اگر نیکم و گر بَد.تو برو خود را باشهَر کَسی. آن ِدِروَد عاقِبتِ کار که کِشت
پیر بته مثال (1) :
یک ماه. و سی روز. سّروئه
معنی
یک ماه. و سی روز سر ب ه سَر و یکسان است
کنایه از
کنایه از همانند بودن و هیچ فرقی باهم نداشتن است
برابر پارسی
دو لنگه یک خروار است
پیر بته مثال (2) :
مار نَزه کروُهِه
معنی
هنوز از مادر زاده نشده است
برابر پارسی
نگار مَن که به مَکتب نَرفت و خط ننوشتبه غَمزِه مسئله آموز صد مُدَرس شد.
نویسنده : چیزی که منحصر به فرد است.
پیر بته مثال (3) :
این کارد و این هم کِلِک
معنی
این کارد و این هم بالاپوش نمدین چوپان ها
کنایه از
کنایه از مردِم عمل
برابر پارسی
این گوی و این میدان
پیر بته مثال (4) :
تِک دَوِسِّه دِعا دارنه
معنی
دعای بستن لب دارد
کنایه از
کنایه از جلب محبت کردن. . یا مهره ی مار داشتن
پیر بته مثال (5) :
وه کِنّا کِنّا بخِرد هسه
معنی
طرف در خانه این و آن شکم خود راِ سیر کرده
کنایه از
نایه به کسی که با بی آ برویی زندگی کرده است و روزگارش راِ گذارند.
پیر بته مثال (6) :
کِراتِ تَلی هَسّه
معنی
مثل دَرخت کرات دارای تیغ و خار است
کنایه از
کنایه به کسی که مزاحم و مشکل ساز است
پیر بته مثال (7) :
نا بومِ شو هسِه نا گَلِ گیر
معنی
نه میتواند به پشت بام برود . نه میتواند موش بگیرد
کنایه از
کنایه به کسی که توان و عرضه ی هیچ کاری را ندارد
پیر بته مثال (8) :
نِنای قِوالِه ره دَر بیاردی ؟
معنی
قباله ی ازدواج مادر بزرگت را پیدا کردی؟
کنایه از
کنایه به کسی که حرف و سخن قدیم را که همه فراموش کردند راِبیان کند
پیر بته مثال (9) :
نَم بّیتِه دَمبِک هَسّه
معنی
تنبک رطوبَت گرفته و نم کشیده است.
کنایه از
به کسی که هر چه بگویی صدایش دَر نمیاد
پیر بته مثال (10) :
زن دَره که یار هَسه. زَن دَره که مار هَسه
معنی
زنی هست که یار و یاوَِر مَرد هست. زنی هم هست که مانند مار نیش و کنایه میزند
کنایه از
سرشت زن خوب و بد است
پیر بته مثال (11) :
شاه زِنا ریکا بَکِرده ً؟
معنی
زن شاه پِسر زائیده .؟
کنایه از
کنایه به جایی که بیش از حد نورانی و چراغانی است
پیر بته مثال (12) :
هَم شی دَس چو بَخِرم هم گو دَس لو بَخِرم.
معنی
هم از دست شوهر کتک بخورم و هم گاو لَگدم بِزَند.
کنایه از
کنایه از بدشانسی و بد اقبالی است.
پیر بته مثال (13) :
ته تَنِ جِمِه ته دِشمنِ
معنی
پیراهن تَنت دشمن دوست
کنایه از
ممکن است نزدیکترین خویشانت دشمنت باشند
پیر بته مثال (14) :
بی دَنگِ تِفنگِ
معنی
تفنگ بدون دَنگِ است
کنایه از
کنایه از شخص بی اراده است
پیر بته مثال (15) :
تَش دِمبال بموئی .؟
معنی
به دنبال آتش آمدی ؟
کنایه از
کنایه از کسی که خیلی عجله دارد
پیر بته مثال (16) :
چِلچِلا کِلی مَر. دَکِتنه
معنی
در لانه پرستو مار. افتاده است
کنایه از
اینکه در خانواده اختلاف افتاده است
پیر بته مثال (17) :
خِرا مِنکِره
معنی
میخورد ولی منکر خوردن میشود
کنایه از
کسی که به او‌کمک شود. ولی بعد از رفع مشکلات منکِر. کمک است
پیر بته مثال (18) :
« امه خشکه کیله هم اتا روز او کفنه »
معنی
روزی بالاخره جوی خشکیده ما هم پر از آب میشود .
کنایه از
همیشه اینجوری باقی نمی مونه ، دوره ی مشکلات و گرفتاری ما هم یه روزی به سر میرسد .
پیر بته مثال (19) :
خاخِرْ دِلِّه شی وِنِه ٬ بِرارِّ گُنِه زَنْ نَوِرْنی ؟!
معنی
واهر دلش شوهر می خواهد به برادر می گوید که زن نمی گیری ؟!
کنایه از
به طور غیر مستقیم خواسته ی قلبی خود را مطرح کردن .دیگری را بهانه ی انجام خواهش و آرزوی خود قرار دادن و میل باطنی خود را به کنایه بیان کردن