پیر بته مثال (0) :
کِتاری هَسِّه. کِتابی نیئه
معنی
حرفی که بر زبان جاریست نه در کتاب باشد
کنایه از
عدم اطمینان به آن سخن است
پیر بته مثال (1) :
شیش اَنگوس هَسّه
معنی
شش اَنگشت در هر دست دارد
کنایه از
کسی که حقه باز است
پیر بته مثال (2) :
بَپیسِّه دار کَتینِه
معنی
تنه ی پوسیده ی درخت است
کنایه از
کنایه به افراد بی احساس است
پیر بته مثال (3) :
دارِ تِک دَرِه
معنی
نوک درخت است
کنایه از
کنایه به کسی که لَجوچ و یکدنده است
پیر بته مثال (4) :
کومِک نی، کورِک نَواش
معنی
کمک نیستی، دمل نباش
کنایه از
این ضرب‌المثل در مورد افرادی به کار میرود که در انجام کاری، نه تنها کمک نمیکنند، بلکه وجودشان از پیشرفت کار جلوگیری میکند.
پیر بته مثال (5) :
نزا گو وِسّه، کِرِس نساز
معنی
برای گاوی که هنوز زاییده نشده، طویله نساز
کنایه از
پیشاپیش تهیه کارهای بعمل نیامده را انجام نده.
پیر بته مثال (6) :
اِمارِ گَرْمِ نون پيله اِینْگِندِه
معنی
نان گرم بر دامن ما مي‌اندازد
کنایه از
وعده و وعيد و اميد واهي دادن
پیر بته مثال (7) :
عابدین ناشتِه شلوار، شش تارِه دَکرده به یک بار
معنی
عابدین که شلوار نداشت بپوشد الان شش تا را یکباره می پوشد
کنایه از
این مثل کنایه از افرادی است که پس از مدت ها سختی ،مساعدتی به انها شده ودارای وضع بهتری شدند اما بخاطر ظرفیت کم درست استفاده نمیکنند ودر مدت زمان کم این سرمایه را حیف ومیل میکنند .
پیر بته مثال (8) :
الهی پیربَوّی نوبتی و لوتِکی نَوّی
معنی
پیربشی نوبتی و نشی و فرزندان و عزیزانت بهت پشت پا یا تیپا نَزنند
کنایه از
الهی عاقبت بخیر بشی
پیر بته مثال (9) :
نا در دارمبِه پیش هاکنِم نا کِرڪ دارمبِه هیش هاکِنِم
معنی
نه خانه اے دارم تا در راببندم ونه مرغے دارم دنبالش کنم
کنایه از
نداری و فقیری
پیر بته مثال (10) :
اتا چو وِنِه سَر درِ، اتا چو سگِ سَر.
معنی
چوبی بر سر او، چوبی دیگر بر سر سگ است.
کنایه از
زندگی سخت و دشواری رامیگذراند، همسری بدخلق دارد.
پیر بته مثال (11) :
فِلونیِ دَس بِهارِ اَورِ موندِنه
معنی
دست فلان کس مانند ابر بهار است.
کنایه از
بخشندگی و هدیه دادن و دست دهش و بخشش داشتن
پیر بته مثال (12) :
نِمِک اَتّا اَنگوس هَسّه.
معنی
نَمَک یک اَنگشت هست
کنایه از
حق شِناسی و وفاداری است
پیر بته مثال (13) :
می رَسِن دِله مَدِدِ
معنی
یک تار مو هم در طناب کمک خوبی است
کنایه از
کنایه از این دارد. که یک چیز کم ارزش هم میتواند گاهی اوقات بسیار ارزشمند باشد
پیر بته مثال (14) :
خَری که جُو بَخِره دیگه کَمِل نَخِرنه
معنی
الاغی که جُو بخورد دیگر کاه نمیخورد
کنایه از
افراد تازه به دوران رسیدِه است که گذشته خویش را فراموش کرده اند
پیر بته مثال (15) :
اِزالِّه ره کُندِه جِه بِدایی.
معنی
گاوآهن را به تنه درخت گیر دادی.
کنایه از
خود را به درد سر انداختی؛
توضیجات بیشتر
مثلا به شخصی هشدار می دهی که طرفِ گفت و گوی ما اینجا بود و حرف هایت را شنید.
نویسنده : زنده یاد سهراب یوسفی گرجی
کتاب : ضرب‌المثل‌ها و کنایات محلی شرق مازندران
پیر بته مثال (16) :
دار اگه سِه دارنِه صاحِب وِره په دارنه.
معنی
درخت اگرسیب دارد،صاحبش ازآن مواظبت می کند.
کنایه از
در فراوانی هم هرچیزی حساب وکتاب وجود دارد
پیر بته مثال (17) :
ماه خانِم بِلندی و شاه خانِم درازی يكيه
معنی
بلندی ماه خانم و درازی شاه خانم يكی است.
کنایه از
در مقياس به كسی گفته می‌شود كه ابتدا ادعا می‌كرد كار را بهتر از ديگری انجام می‌دهد اما در نهايت شبيه كار اولی را انجام داد.
پیر بته مثال (18) :
هَر کی دشتِ مَردِ. کوهِ مَرد هَم هَسِه
معنی
هر کسی در دَشت مَرد هست. در کوه هم مَرد است
کنای ه از
کسی که هر جائی که باشد کارش راِبه خوبی و عالی به پایان میرساند
پیر بته مثال (19) :
اما بوردمی عاروس وین، عاروس بورده کِنِس چین
معنی
ما رفتیم به دیدن عروس، اما عروس در منزل نبود. رفته بود ازگیل بچیند
کنایه از
وقتی به دیدن کسی بروند و آن شخص بدون توجه به کسانی که به دیدنش آمده اند، دنبال کار خود برود این مثل را می زنند.