پیر بته مثال (0) :
اوی سرِ جَروئه.
معنی
خس و خاشاک روی آب هست.
کنایه از
یعنی کسی که مشکل اخلاقی دارد و جمعی را آلوده می کند، مانند خس و خاشاک روی آب باشد آب آلوده می شود.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (1) :
اُو قِج دارنه، وه نارنه.
معنی
آب ناخالصی دارد، او ندارد.
کنایه از
این مثل اوج درستکاری و صداقت یک نفر را می رساند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (2) :
گردن تله تا دنه.
معنی
گردن به باریکی نخ دام پرندگان هستش.
کنایه از
این مثل برای کسی به کار می رود که بسیار لاغر هستش و گردنی نازک و دراز دارد.
نویسنده : ناصر ساجدی
پیر بته مثال (3) :
چه هَتی دار کِتِن بَوی.
معنی
چه هَتی دار کِتِن بَوی.
کنایه از
چه هَتی دا ر کِتِن بَوی.
نویسنده : چه هَتی دار کِتِن بَوی.
پیر بته مثال (4) :
گُو تُور ره دَمِتِه
کنایه از
اینتا پیرون گفته ره کسی وه گوننه که قول دِنه ولی خاش قول و قرار ره لنگ و لو گِرنه.
توضیجات بیشتر
اینتا پیرون گفته ره کسی وه گوننه که قول دِنه ولی خاش قول و قرار ره لنگ و لو گِرنه.▫️رِخه ی (ریشه) اینتا پیرون گفته این هسته:اون قدیما گوتنه دِ نفر هدی جه شاکی بینه آ بُوردنه قاضیِ پلی.یِتا که آهنگر بییه دیم به قاضی هاکارده و بته: «اگه مه وَر ره بَیری یتا تور ته وسته سازمبه شِمشِر دِ دَم ... دار ره بَورینه ... اینتی بوئه و اونتی بوئه و ...». قاضی وِه ره قول هدا آ بته: « ته خاطری جَم بوئه».اونتا شاکی، گالِش بییه. وِه هم قاضی ره بته: «اگه مه وَری ره داری، یتا گو تره دمبه دِمِس مار و یتا جوله شیر هادئه و اینتی بوئه و اونتی بوئه و ...» قاضی وِه ره هم قول هدا که «ته هوا ره دارمه.»روز قضاوت بییه و هر دِتا بمونه قاضی پَلی و وشون بگومگو شروع بییه.آهنگر بدیئه قاضی اصلا و ابدا وِه ره نِشِنه، خاش پلی بته «یتا چی بهورم وه ره که مره هارشنه» پاس بته: «آقا اَمرو خله تور توره گپ زندی» (ناشیانه حرف زدن) تا وه ره یادآوری هاکنه که امه بَوریه بَدوت (قرار و مدار) چیشی بییه.قاضی، آهنگر ره بته: «گو تور ره دَمته.» یعنی اَمِ قول و قرار رَد بیه.جغرافیای پیرون‌گفته: شرق مازندران _ هزار جریب
نویسنده : نجما نجار
پیر بته مثال (5) :
چه کَمل سرِ میچکا رِه موننه.
معنی
چرا مثل گنجشک سر کاه شده ای.
کنایه از
کنایه از آرام و قرار نداشتن.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (6) :
پِتِک نِشاء سَر نکَشِنه.
معنی
نشاء پِتک خوشه نمی دهد.
کنایه از
اینکه اگر کاری را در وقت خودش انجام ندهی به موفقیت نمی رسی.
پیر بته مثال (7) :
آهنگر وَچه هر چی ترک و تاد بوئه، َتا مِخ تنکل ره سازنه.الیاد وَچه هر چی ناشی بوئه، اتا لَوه رَگ بتونه بسازه.
کنایه از
بی خاصیت نبودن
توضیجات بیشتر
معنی و مفهوم. فرزند آهنگر. هر چقدر هم ناتوان باشه. یک دیگ کوچک میسازد
پیر بته مثال (8) :
پالونِ دِله کَمل کِنده.
معنی
تو پالانش کاه می ریزد.
کنایه از
چاپلوسی و تملق گویی
پیر بته مثال (9) :
چِلچلا کِلی دِله مَر دَکِته.
معنی
در لانه ی پرستو مار افتاده.
کنایه از
در خانواده اختلاف افتاده.
پیر بته مثال (10) :
خار آدِم ره بَدی، سِلام ره بَرِسِن.
معنی
آدم خوب را دیدی، سلامِ ما را بهش برسان.
کنایه از
از آدمهایی هست که چندین بار در زندگی سرشان کلاه رفته است و به هیچ کسی اعتماد ندارند.
پیر بته مثال (11) :
وِه گوشِ کینگ، مِهاز دَکِته.
معنی
زیر گوشش زنبور افتاده.
کنایه از
از اینکه یک خبرهایی را شنیدن و راجع به آن فکر کردن.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (12) :
وِه پنبه رِه آفتاب هادامه.
معنی
پنبه هایش را آفتاب دادم.
کنایه از
از این که هر چه ازش می دانستم، بر ملا کردم.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (13) :
شه اسبه دَننِن اما رِه نشون دِینه.
معنی
دندان سفیدت را به ما نشان می‌دهی.
کنایه از
کنایه از نیشخند زدن است.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (14) :
بُتنه خِرِش، نُتنه یورِش.
معنی
گفتند خورشت، نگفتند حمله ور شو.
کنایه از
از اینکه هر چیزی حد و اندازه ای دارد.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (15) :
وِه هَتی کرات بی تَلیه.
معنی
ایشان مثل کرات بی تیغ هستند.
کنایه از
از تمسخر کردن یک فرد در خصوص افرادی که ریگ تو کفش شان است، یا صداقت در کار ندارند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (16) :
۱- هَتی انار جور لاب بَوه.۲- هَتی اَنار پی پاره بَوِه.
معنی
مانند انار ترکید.
کنایه از
از اینکه یهو شروع به گریه کردن افتاد.
توضیجات بیشتر
(این مثال زمانی کاربرد دارد که خدای نکرده یک اتفاق بد را به یک نفر اعلام می کنند، حادث می شود)
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (17) :
بی سگ سره، شال دو به دو کِنده.
معنی
خانه بدون سگ باشد، شغال همیشه حضور دارد.
کنایه از
اگر جایی بزرگان و قدرتمندان حضور نداشته باشند، ضعیفان قدرت نمایی می کنند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (18) :
عابدین نداشته شلوار،شش تا رِه کرده یک بار
معنی
عابدین که شلوار نداشت بپوشد، الان شش تا را یکباره می پوشد.
کنایه از
عابدین کنایه از شخصی است که بخاطر وضع ضعیف مالی شلوار نداشت بپوشد و از طرف خیرین برایش شلوار رسید، همه را از فرط خوشحالی با هم می پوشد.
توضیجات بیشتر
این مثل کنایه از افرادی است که پس از مدت ها سختی، مساعدتی به آنها شده و دارای وضع بهتری شدند اما بخاطر ظرفیت کم درست استفاده نمی کنند و در مدت زمان کم این سرم ایه را حیف و میل می کنند.
پیر بته مثال (19) :
وِه کلاه دِله پَش دَنییه.
معنی
داخل کلاهش پشم نیست.
کنایه از
اینکه ازش کاری ساخته نیست.
نویسنده : نبی مفید