پیر بته مثال (0) :
سنگ بزویی، گِل کَتِکِ راه دار !
معنی
سنگ که انداختی، منتظر کلوخ باش!
کنایه از
اگر با کسی بد تا کردی، انتظار باز خورد بدتر را داشته باش!
پیر بته مثال (1) :
دِنیایِ هاکِرد و نَکِِرد اِسّایِّ زَن رِه وَرنه شاگِرد
معنی
در این دنیای وانفسا و بی وفا زن استاد را شاگِرد میبرد ( به همسری میگیرد)
کنایه از
نامردی های روزگار است
پیر بته مثال (2) :
شیر که لتگ بونه بامشی پلِنگ بونه
معنی
شیر وقتی لنگ شود گربه پَلنگ می شود
کنایه از
وقتی افراد توانا و دانشمند کنار گذاشته شوند و افراد ناتوان جای انها را بگیرند این متال به کار بردِه میشود.
پیر بته مثال (3) :
کورِ وسّه سِما کِنّه قولِ وسِّه ساز زَنّه
معنی
برای آدم نابینا می رقصد و برای آدم ناشنوا ساز می زند
کنایه از
کار عَبث و بیهودِه انجام دادن است
پیر بته مثال (4) :
بامِشی کِته ی دِم رِه گِر زّنِّه
معنی
دم بچه گربه راه گرِه میزند .
کنایه از
کنایه از کسی است که خیلی شیطنت دارد
پیر بته مثال (5) :
پی یِر کایِر ، ریکا دَم زنون.
معنی
پدر کارگر هست و پسر در حال استراحت
کنایه از
جوانی است در خانه زحمت نمی کشد و تن پروری می کند و مسئولیت زندگی به دوش پدر پیرش است.
پیر بته مثال (6) :
بامشیه تاته پاته تا بومه تِکه!
معنی
جست و خیز گربه تا لبه ی بام خانه است!
کنایه از
این زبانزد در مورد افراد پر مدعا و بی عمل بکار می رود.
پیر بته مثال (7) :
کَمِل هم وه ره بار نَکنِّه
معنی
او به دردِ حمل کاه هم نمی مورد
کنایه از
آدم بی لیاقت است
پیر بته مثال (8) :
اِشکِِم دِله رِه هیچکی نویندِه
معنی
داخل و درون شِکم را کسی نمی بیند
کنایه از
نگاه افراد به ظاهر آدم است
پیر بته مثال (9) :
فِلانی سَنگ رِه دِتا کننه
معنی
فلانی سنگ را دو تا میکند
کنایه از
افراد زرنگ و باه وش است
پیر بته مثال (10) :
آبِستِن زِنا گِل خِرنه ته ندونّی کِی خِرنه
معنی
زنی که حامله است گِل میخورد ولی نو نمیدانی چه زمانی گِل میخورد
کنایه از
هر عمل و کاری وقت و زمان خاصی دارد .
پیر بته مثال (11) :
وِنِه پولِِ سَر مَهر باختِه
معنی
روی پولش مار خوابیدِه است
کنایه از
افراد خسیس است .
پیر بته مثال (12) :
بِزک نَمیر بِهار اِنه خَربِره و خیار اِنه
معنی
بز کوچولوی من نمیر دوباره بهار می آید دوباره فصل خربزه و خیار می شود .
کنایه از
وعدهٔ دادن و امروز و فردا کردن است
پیر بته مثال (13) :
دَرزِن جه بَزوئی دِروش جه خِرنی .
معنی
اگر با سوزن به کسی ضربه زدی با جوالدوز ضرب ه میخوری
کنایه از
نیکی کنی نیکی بینی بِدی کنی بلائی بدتر بر سرت می آید
پیر بته مثال (14) :
فقیر هره ره خدا تج کنده!
معنی
خدا اره ی فقیر را تیز می کند!
کنایه از
خدا پشتیبان فقرا و درماندگان است.
پیر بته مثال (15) :
آخر شاه منشی ، کاه کشی هَسه
کنایه از
عاقبت مردمی که سعی میکنند فراتر از امکانات خود زندگی کنند ، فقر و بیچارگی است
پیر بته مثال (16) :
اَمِه بشسته دل ر ورفویِ کار دَنیه!
معنی
دل شسته (ضعف کرده) ما طاقت برفاب ندارد!
کنایه از
بیش از این تاب دشواری نداریم
برابر پارسی
ما خود شکسته ایم چه باشد شکست ما
پیر بته مثال (17) :
عمه شی مار دَلیکه، وِنِه پِلا پِریکه
معنی
وقتی عمه، مادر شوهر باشد، غذایش کم است.
کنایه از
این ضرب المثل در مورد خسیس بودن مادر شوهرها به کار می رود.
پیر بته مثال (18) :
صد تا اِتی تَلی وو پیره ورگه گَلی وو
واژگان :
اِتی -->
مثل این، اینگونه
تَلی -->
خار ، تیغ
وِرگ -->
گرگ
گَلی -->
گلو
ووُ -->
باشد، فعل
پیر بته مثال (19) :
همه بوردنه خُفتِن کَل بوردِه شو نیشتِن
معنی
همه رفتند خوابیدند .کَچل تازه میخواهد به شب نشینی برود
کنایه از
وقت نشناس بودن فرد است