پیر بته مثال (0) :
نَئونه مه بِن اِفتاب دَره.
معنی
نمی دانی زیر ابر آفتاب است.
کنایه از
بهتر شدن اوضاع
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (1) :
وِره نا مارَگ، مارَگ وَر گیرنه، نا اخم و تِری
معنی
ایشان نه نرمی و لطافت می فهمد، نه کتک و سیاست
کنایه از
ماندن برای اهل و عاقل کردن فرد ناخلف
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (2) :
خیلی اَشت و مَشت نکن.
معنی
خیلی تعریف و تمجید نکن.
کنایه از
کنایه از بزرگ نمایی کردن.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (3) :
کَلِ سَرِ اِسسائه.
معنی
استاد سر کچلِ.
کنایه از
کنایه از ناشی یا ناوارد بودن است.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (4) :
اَتا وقت دِز بَوِه که ماه دَره.
معنی
زمانی دزد شد که مهتاب در آسمان است.
کنایه از
کنایه از وقت نشناسی جهت انجام کار
نویسنده : مسعود خزایی
پیر بته مثال (5) :
مار که شیر نَدنه، وَچه پِرِ شه.
معنی
مادر که شیر نمی دهد، بچه مال پدر است.
کنایه از
کنایه از عدم انجام وظیفه توسط یکی از طرفین
نویسنده : مسعود خزایی
پیر بته مثال (6) :
فقط فرنی دله نمک نکرده.
معنی
فقط داخل فرنی نمک نریخته.
کنایه از
به هر کاری دست زدن
نویسنده : مسعود خزایی
پیر بته مثال (7) :
هَتی پاییز ماهِ خی ره مونّه.
معنی
مانند خوک ماه پاییز است.
کنایه از
کنایه از مفت خوری و هر وقت مهیا باشد، او هم آماده است.
پیر بته مثال (8) :
گو، گو ره بَوینه، اَتا مِرِم کِنده.
معنی
گاو اگر گاوی را ببیند، صدایی از خودش بروز می دهد.
کنایه از
در مورد جوانان یا کسانی که با انسانها برخورد می کنند و حاضر نیستند سلامی بدهند؛ بکار می رود.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (9) :
هیچ چی ته چِشّ پِشت دَنییه.
معنی
هیچ چیزی پشت چشمت نیست.
کنایه از
کنایه از نادیده گرفتن تمام خوبیها و به اصطلاح چشم پوشی کردن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (10) :
تیم بِنج اُ دَکِرده.
معنی
بذر شالی را به آب انداختی.
کنایه از
کنایه از زیادی در یک جا ماندن یا بیش از انتظار اُتراق کردن در یک مکان
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (11) :
گِسِه پِه رَکِنه.
معنی
پشت گردنش را می خاراند.
کنایه از
کنایه از تردید و دو دلی است یا اینکه نتوانند پاسخ سوالی را دهند این عمل را انجام می دهند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (12) :
سگ ره بتنه دِز، شِه دِم ره په چینّه.
معنی
به سگ بگویند : دزداز روی شرمساری دُمش را جمع می کند.
کنایه از
شرم و پشیمانی در کارش دیده نمی شود.
پیر بته مثال (13) :
هَتی دارِ بِنِ زَننه که دارِ سر خَوَر نارنه.
معنی
چنان زیر درخت را قطع می کند که بالای درخت خبردار نمی شود.
کنایه از
کنایه از آب زیر کاه بودن است یا مرموز بودن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (14) :
اَزیمار شِه گوشِ پِشت نَکُو.
معنی
بعداً پشت گوشت را نَخاران.
کنایه از
کنایه از اتمام حجت کردن با یک نفر در مورد انجام کاری.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (15) :
گو دَکته آیش ره موندنه.
معنی
مثل دشتی که گاوها در آن رها شده باشند.
کنایه از
مثل از زمین هایی که حفاظ ندارند یا دروازه کسی که همیشه باز باشد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بت ه مثال (16) :
گرم پلا بَخارده، ته دل بَسوته.
معنی
پلو گرم خوردی که دلت سوخته است.
کنایه از
کنایه از تمسخر کردن یک فرد در مورد دلسوزی بکار برده می شود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (17) :
زغال پِشدیم نارنه.
معنی
زغال پشت و رو ندارد.
کنایه از
آدم نادان همیشه نادان است.
پیر بته مثال (18) :
اگر مِه حرف نَوِه، مه ریشِ تِف بَزن.
معنی
اگر حرف من نشد، حاضرم به ریش من تُف بِزَنی.
کنایه از
کنایه از شرط بندی در مورد انجام وقوع کاری
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (19) :
زمین که سفت بَهییه، گویِ جا کِل کِننه.
معنی
زمین که سفت شد، با گاو آن را شخم می زنند.
کنایه از
وقتی فرد خسیسی حقش را پرداخت نکند و یا بخواهند چیزی را به زور از او بگیرند.