پیر بته مثال (0) :
کِی وونه عَئید بَهووِه؟ کهنه رَخت بَئیت بَهووِه؟
معنی
کی عید فرا می رسد تا لباس کهنه را از تن در آوریم؟
کنایه از
در آرزوی نو شدن و تغییر کردن.
پیر بته مثال (1) :
اِسا که ته شکم مَشت بَوه، ته جفتک آسمون کَننه؟
معنی
حالا که شکمت سیر شده، جفتکت به آسمان می رسد؟
کنایه از
تازه به دوران رسیده
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (2) :
تا کی تِسّه پیاده چارویداری بووشم.
معنی
تا کی برایت پیاده چاربیدار باشم.
کنایه از
منّت کسی کشیدن
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (3) :
پئیزِ پِر پِلا پَج، بهارِ ماه ره یاد دارزمیل بدوش کِنّا کِنّا ره یاد دار
معنی
ای کسی که در پاییز برنج زیاد میپزی، فصل بهار را یادت بیاد که برنج تمام میشه و باید زنبیل بگیری رو دوشت درِ خونه ی مردم برنج قرض بکنی.
کنایه از
قناعت و صرفه جوئی
توضیجات بیشتر
از این که وقتی که دستت پر هست پس انداز کن تا وقتی کاری برایت پیش آمد محتاج دیگران نباشی
پیر بته مثال (4) :
هلا تِلا دِم کِلی نشیه خِسِنه.(شوم خِرنه)
معنی
هنوز دُمِ خروس به لانه نرفته، می خوابد(شام می خورد.)
کنایه از
بسیار زود می خوابد یا شام می‌خورد.
نویسنده : سیّد حسین خدادادی
موضوع :
شتاب داشتنزود خوابی
پیر بته مثال (5) :
سر ره اونجه نِلمبه که او وِره بِن هیره.
معنی
سرم را جایی نمی گذارم که آب آنجا را فرا گیرد.
کنایه از
کارهایم بر پایه محکمی استوار است.
پیر بته مثال (6) :
سرکو هاکِنی، تِره سَر شُونه.
معنی
اگر به خاطر عیبی به دیگری سرکوفت بزنی، آن عیب زمانی به خودت بر می گردد.
کنایه از
به تمسخر نگرفتن افراد و قهرِ طبیعت
پیر بته مثال (7) :
سنگ جایِ خِد، سنگینی دارنه.
معنی
سنگ در جای خود، سنگینی دارد.
کنایه از
سنگ، با وجود بی جان بودن سنگین و متین است، تو که آدم هستی که جای خود دارد و باید متانت خود را حفظ کنی.
پیر بته مثال (8) :
اَندِه دَواشه سگ جه اُو بَیره، کِرگ جه چینه.
معنی
آنقدر زنده بماند که ا ز سگ آب بگیرد و از مرغ دانه.
کنایه از
گرفتار شدن به روز سخت، فقر، تنگدستی و نیازمند شدن
توضیجات بیشتر
برای انسانی بکار می رود که در زمان جوانی و توانمند بودنش به دیگران بدی می کند.
نویسنده : نجما نجّار
پیر بته مثال (9) :
نَرِسی کَئی تیم خَله بونه، فََقیر آدِمِ سِرِه وَچه.
معنی
کدوی نَرسیدِه تُخم آن زیاد می شود، خانه آدم فقیر بچه.
کنایه از
کنایه از ناهماهنگی و ناموزون بودن است.
پیر بته مثال (10) :
مَشتی کار مَسخَروئه، وِنه چاشت و شوم یکسَروئه.
معنی
کار مَشتی مسخِره و خنده دار است، ناهار و شامش یکسره است.
کنایه از
عَدمِ وقت شناسی است.
پیر بته مثال (11) :
مه مال مه ره حرومه ً؟
معنی
مال من حرامم است ؟
کنایه از
کسی مال و ثروت خویش را انفاق میکند و میبخشد ولی دیگران از وی انتقاد میکنند
پیر بته مثال (12) :
جیب شال تِس دَنیئه، مَندِل ره قِرقاچ وَندنه.
معنی
داخل جیبش نوعی انجیر که قابل خوردن نیست، وجود ندارد، امّا سربندش را زیگزاک می بندد.
کنایه از
ادعای بیهوده
نویسنده : نجما نجّار
پیر بته مثال (13) :
لَش دله ی جا دَکِته لوشِ دِله
معنی
از داخل چاه به داخِل چاله افتاد
کنایه از
بدتر شدن اوضاع است
پیر بته مثال (14) :
نونوا ره تا صرف نَوِِّه. با سَر تندیرِ دِله نَشونه
معنی
تا برای نانواد سودی نباشد. با سر. تو تنوز نمیرود
کنایه از
کنایه از سود بردن است
پیر بته مثال (15) :
وشنا ره سِر هاکنم دَلیک ره چِتی هاکِنِم
معنی
گرسنه را سیر کنم. آدم دَلِه و شکِم پَرست راِچیکار کنم .؟
کنایه از
سیری ناپذیری اشخاص است
پیر بته مثال (16) :
دو دانی، رو دانی.
معنی
دوغ که داشته باشی، پیش دیگران آبرو خواهی داشت.
کنایه از
تنها هنگامی که دارای مال و مکنتی باشی، پیش مردم اعتبار خواهی داشت.
پیر بته مثال (17) :
اَشِ بَوتِنه تِره خواننه چَپون هاکنن، بِرمه هاکرده بَته که نَکنِه درو بوشِه
معنی
به خرس گفتند میخواهند تو را چوپان کنند، گریه کرد گفت نکند دروغ باشد.
کنایه از
خبر دور از انتظار شنیدن
پیر بته مثال (18) :
همه دوننِّه مِن چَن چِلِّه شونِه ی دله بوآفتمه.
معنی
همه می دانند که من این بافت را با دستگاه چند شانه بافتم و چه بافته ی مرغوبی است.
کنایه از
همه مردم از درستی ام در زندگی آگاهند.
پیر بته مثال (19) :
داری که میوه دانه، سر ره جِر اینگه دانه.
معنی
درختی که میوه دارد، سر به زیر است.
کنایه از
انسان با شخصیت متواضع و فروتن است.