پیر بته مثال (0) :
راه شونی، شه پیشِ هارِش، شیر خِرنی شه ریشِ هارش.
معنی
راه میروی جلوی خودت را ببین ، شیر میخوری به ریشت نگاه کن
کنایه از
مراقب باشیدتا با کوچیکترین لغزش، حیثیت اجتماعی شما جریحه دار نشود.
پیر بته مثال (1) :
« ونه رَسن وِنه پشت دَره ! »یا« وِنه اوسار وِنه پشت دَره ! »
معنی
گاوی که افسار یا طناب را به پشتش انداختن هر جا که دوست دارد می رود !
کنایه از
کنایه از اینکه فردی خود مختار عمل می کند و با کسی صلاح و مشورت نمی کند !
پیر بته مثال (2) :
آدمِ پیئر اَتا دفه میرنه
معنی
پدر آدم یک بار می میرد .
کنایه از
حادثه یکبار روی می دهد. احتیاط لازم استحادثه خبر نمی کند. آدم یک دفعه میمیرد
پیر بته مثال (3) :
کَشه نیشته، ریش وِجِنه!
معنی
تو بغل میشینه، ریش رو میکشه!
کنایه از
خیانت کردن یا نمک نشناسی است.
پیر بته مثال (4) :
وِرگ وَچِه وِرگِ بونِه
معنی
بچه ی گرگ گرگ میشود.
کنایه از
سخت است که از خانواده بد فرزند خوب بوجود آید .
نویسنده : زنده یاد سهراب یوسفی گرجی
پیر بته مثال (5) :
وِنه پالونِ دِله، چُو دَرِه.
معنی
داخل پالانش چوب است.
کنایه از
کنایه به کسی که قصد و نیت بدی دارد،
پیر بته مثال (6) :
اَمه سَر، ماه نو بَییِه.
معنی
نوبت ما که شد، ماه نو شد.
کنایه از
این مَثَل را افراد بدشانس برای توصیف اوضاع خودشان به کار می برند.
توضیجات بیشتر
مفهومش این است که به ما که رسید شرایط عوض شد و آنچه که بود پایان یافت.
پیر بته مثال (7) :
خَوِر نَکرد حَمبوم شونِنه
معنی
فقط گرمابه است که بدون دعوت می روند
کنایه از
بدون دعوت به مجلسی نرو
نویسنده : زنده یاد سهراب یوسفی گرجی
کتاب : گنجینه ضرب المثل ها و کنایات محلی شرق مازندران
پیر بته مثال (8) :
خَر خَرِه لو ج نیمهِنه
معنی
الاغ با لَگد الاغ نمی میرد
کنایه از
دو نادان اگر به جان هم افتادند کاری نداشته باشید چون با هم کنار می آیند
نویسنده : زنده یاد سهراب یوسفی َ
کتاب : گنجینه ضرب المثل ها و کنایات محلی شرق مازندران
پیر بته مثال (9) :
خر حریف نیهه، پالُن ماسنه.
معنی
حریف خر نیست، پالُنش را می گیرد.
کنایه از
اصل را ول کردن و به فرع چسبیدن
توضیجات بیشتر
وقتی در یک اتفاق یا پیشامد عامل اصلی دعوا را ول می کنیم و بنا به دلایلی چون منافع شخصی یا اینکه از طرف می ترسیم یا فامیل ماست و ... عامل دعوا رو ول می کنیم و یقه یه بی گناه رو می گیریم.اون موقع است که میگیم : خر حریف نیهه پالُن ماسنه.
پیر بته مثال (10) :
اوسار ول و ویل دارنه، هر کس شِه ایل دارنه.
معنی
افسار هتک دارد، هر کس ایل و تبار دارد.
کنایه از
هر کس به تبار و طایفه اش بیشتر گرایش دارد.
برابر پارسی
اسب خوب از طویله بیرون نمی رود، دختر خوب از قبیله.
پیر بته مثال (11) :
دَه دَفِه نازبانو، اد دَفه زلیخا
معنی
ده بار نازبانو، یکبار هم زلیخا
کنایه از
برای مثال همیشه به نفع تو بود ، یک دفعه هم به نفع ما باشد
پیر بته مثال (12) :
خار اسب طویله جا در نشونه ، خار کیجا از قبیله.
معنی
اسب خوب از طویله بیرون نمی رود و دختر خوب هم از قبیله خودش
کنایه از
زن خوب از طایفه خودش ازدواج می کند و نمی گذارند به نکاح فرد خارج از قبیله در آید.
توضیجات بیشتر
این مثل به حفظ و اصالت در خاندان تاکید دارد.
پیر بته مثال (13) :
وِنه حرفِ جِ وَک هم اُو نَکِفِنه
معنی
با حرف او قورباغه هم تو آب نمی رود
کنایه از
کسی که مسئولیت دارد اما هیچ کس به حرف او گوش نمی دَهد
نویسنده : نوشته زنده یاد سهراب یوسفی گرجی
کتاب : گنجینه ضرب المثل ها و کنایات محلی شرق مازندران
پیر بته مثال (14) :
هَم حَبِّه جِ دَکِتِمه هَم حُبِه ج
معنی
هم از حَبِه افتادم هم از حُبِّههم از رِزق و روزی افتادم هم از چشم دوستان
کنایه از
از هر طرف دستم کوتاه شد
نویسنده : زنده یاد سهراب یوسفی گرجی
کتاب : گنجینه ضرب المثل ها و کنایات محلی شرق مازندران
پیر بته مثال (15) :
مه کَر رِه بَشندیئه
معنی
خَرمن مِرا پائین ریخت
کنایه از
پشت سَر من غیبت کرد
پیر بته مثال (16) :
ته چو دِر بَهیئه؟
معنی
چوبت دیر شد ؟
کنایه از
تَنت میخارِه ؟. پُر رو شدی ؟
پیر بته مثال (17) :
شِه شِلوارِه نَتوندِه بالا بَکِشه
معنی
شَلوارش را نمیتواند بالا بِکشد
کنایه از
بی عرضه است
پیر بته مثال (18) :
تَندیِر دَکِتمِه
معنی
در تنور افتادم
کنایه از
در مشکلات گرفتار شدم
پیر بته مثال (19) :
خِجیر. اِزال نَشونه
معنی
خوب شخم نمیزند
کنایه از
کارش خوب نیست