پیر بته مثال (0) :
اَمرو اَی وِنه سوآل هَش مَن هَلی دَره.
معنی
امروز باز روی پیشانی اش هشت مَن(۲۴ کیلوگرم) رب آلوچه است.
کنایه از
این ضرب المثل کنایه از عصبانیت و ترش رویی فرد دارد.
پیر بته مثال (1) :
آدِم اَتا روزه مِلّا نَوونه.
معنی
انسان یک روزه باسواد نمی شود.
کنایه از
این ضرب المثل هنگامی به کار می رود که افراد توقع دارند شخصی در زمانی اندک مطالب زیادی یاد بگیرد.
پیر بته مثال (2) :
اِسم مِنه، رَسم وِنه.
معنی
اسم من، رسم برای او.
کنایه از
کار با اسم من و به وسیله من به سرانجام رسیده و به نام او تمام شده و برای او شهرت آورده است.
توضیجات بیشتر
این ضرب المثل را هنگامی به کار می برند که از نام و زحمت کسی سوء استفاده شود.
پیر بته مثال (3) :
نو کیسه مردِ جا قرض نَکن، اگه هاکردی خرج نَکن.
معنی
از جوانی که تازه تشکیل زندگی مشترک داد ه، قرض نکن و اگه قرض کردی، خرجش نکن.
کنایه از
یعنی از جوانی که تازه تشکیل یک زندگی مشترک داده، قرض کردن درست نیست.
پیر بته مثال (4) :
مَسِّگ رِه مونّه.
معنی
مثل گیاه مسّگ می مانی.
کنایه از
برای آدمایی بکار می رود که پیله می کنند به آدم.
برابر پارسی
سریش شدن
واژگان :
مسّگ -->
نوعی گیاه هست که تخم اون به لباسا می چسبد و با سختی باید اونا رو از لباس جدا کرد.
پیر بته مثال (5) :
مِن گِمه خِرس، وِه گِنه مِرس.
معنی
من میگم خرس، اون میگه مس
کنایه از
یعنی من یه چیز می گم، اون یه چیز دیگه می فهمد از حرفام.
پیر بته مثال (6) :
پیئِر کایِر، ریکا دَم زنون.
معنی
پدر کارگر هست و پسر در حال استراحت
کنایه از
این ضرب المثل وقتی به کار می رود که در خانواده ای جوان خانه زحمت نمی کشد و تن پروری می کن د و مسئولیت زندگی به دوش پدر و پیر خانه است.
پیر بته مثال (7) :
کَل بَمِردِه، کور نازنین بونِه.
معنی
وقتی کچل بمیرد، کور نازنین می شود.
کنایه از
از روی ناچاری و نیاز به چیزی اهمیت دادن.
پیر بته مثال (8) :
تا تِه دار، وَلگ دارنه؛ تِه سِلام عَلِک دارنه.
معنی
تا درختت برگ دارد، سلامت جواب دارد.
کنایه از
تا موقعی که صاحب ثروت هستی، به تو احترام می گذارند.
پیر بته مثال (9) :
🥚 بَپته مِرغنه رِه، ايدی شو سَّه دارنه.
معنی
تخم مرغ پخته را برای شب عيد نگه می دارند.
کنایه از
هر چيز برای خود موقع و زمان دارد و استفاده از آن در زمان خود بهتر است.
پیر بته مثال (10) :
زیگ کینگ دارنه، غاز مِرغنه کِنده.
کنایه از
تکلیف خارج از توان را بر عهده گرفتن.
پیر بته مثال (11) :
هر کی سرشیر خِرنه، چرده هم وِنه هاکنه.
معنی
هر کس سرشیر می خورد، چرده هم باید تهیه کند.
برابر پارسی
برای دستیابی به نعمت و رفاه و آرزوهایمان، باید تلاش کنیم و از خودمان مایه بگذاریم.
واژگان :
چرده -->
علوفه ای که از شاخ و برگ تازه درختان تهیه می شود
پیر بته مثال (12) :
اسب به اسب بَیه، لنگ خر هم مَس بَیه.
معنی
اسب به اسب شد، خر لنگ هم مست شد.
کنایه از
آشفته بازار است و مدعی
برابر پارسی
خر تو خر، شیر تو شیر
پیر بته مثال (13) :
اَتا حرف زَنده که بَمرده کِرکِ خَنّه گیرنه.
معنی
يك حرفی می زند كه مرغ مُرده را می خنداند.
کنایه از
موقعی که کسی یک حرف بی نتیجه بزند، بکار می برند.
پیر بته مثال (14) :
مِن بِمومه تِه میرکاری، تِه بِموئی مِه سِره سَر سیر دَکاری؟
معنی
من به همیاری تو آمدم، تو آمدی که در زمین من سیر بکاری؟
کنایه از
من به فکر تو هستم و به کمک تو آمدم، امّا تو به فکر نابودی من هستی.
توضیجات بیشتر
در مورد انسانهایی بکار می رود که جواب خوبی ها را با بدی می دهند.
پیر بته مثال (15) :
آدمِ وِشنا، تیرِنگ خو وینده.
معنی
انسان گرسنه، خواب قرقاول رو می بیند.
کنایه از
برای افراد خیال پرور و تن پرور به کار می برند.
توضیجات بیشتر
حسابهای خوش خیالانه پیش خود کردن، آرزوهای دور و دراز کردن
پیر بته مثال (16) :
دریوی او رِه اگه سگ تِک بَزنه، نجس نَبونه.
معنی
آب دریا را اگر سگ زبان بزند، نجس نمی شود.
کنایه از
آدم های وسیع و فرهیخته با گوشه و کنایه مکدر نمی شوند.
پیر بته مثال (17) :
تیرنگ خال هِدا دارنه.
معنی
در جایی قرقاولی رو نشان کرده است.
کنایه از
کسی را نشان کردن
توضیجات بیشتر
زمانی که یک نفر را برای آینده خود انتخاب کردن، این ضرب المثل استفاده می شود.
پیر بته مثال (18) :
آدم به دعا نیمو که به نفرین بوره.
معنی
آدم با دعا نیامد که به نفرین برود.
کنایه از
خواسته ی بدخواهان تحقق نمی یابد.
پیر بته مثال (19) :
نصیب رِه وِنه صیب هِداهِن.
معنی
اگر در امر خیری قسمت حرف آخر را می زند، پس باید تلاش نمود تا قسمت کارش را بکند.
کنایه از
این ضرب المثل موقعی بکار می رود که با تلاش معامله را بخواهید جوش دهید، خصوصا در امور خیر در واقع همکاری تنگاتنگ با قضا و قدر داشتن.