پیر بته مثال (0) :
آدم خار شه خاره، بدِ جا بساتن هنره.
معنی
آدم خوب خودش خوب هست، با آدم بد ساختن هنر می خواهد.
کنایه از
این مثل می خواهد بگوید اگر در برابر آدم بد اخلاق، صبور و پر تحمل باشی و باهاش بسازی و در کنار خودت داشته باشی تا اینکه یواش یواش با پندها و صحبت هایت او را بهتر از گذشته نمایی یک هنرمند هستی؛ وگرنه با آدم خوب ساختن و زندگی کردن که کار مهمی نیست.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (1) :
از روی ناعلاجی، خر ره گِنه خانِم باجی.
معنی
از روی ناچاری خر را خانم باجی صدا می کند.
کنایه از
این مثل برای کسانی است که برای یک لقمه نان و یا برای دست یافتن به موقعیت بهتر نزد یک نفر هی چاپلوسی و تملق گویی می کنند و نیاز به مال و کمبود جایگاه در واقع آنها را وادار به تملق می کند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (2) :
کیجا شی، وِنه خِنه دله دَره.
معنی
شوهر دختر، تو خونه است.
کنایه از
بخت و اقبال دختر در ازدواج به هنرش است، دختری که هنرمند و کار بلد باشد مشتری و خواهان زیاد دارد.
نویسنده : محمد ظاهری - کوتنایی
پیر بته مثال (3) :
طارم دونه هر وقت بوئه پولِ.
معنی
برنج طارم همیشه باارزش است.
کنایه از
چیزی باارزش هیچ وقت بی ارزش نمی شود و همیشه مشتری دارد.
نویسنده : پریسا پهلوان
پیر بته مثال (4) :
ننه، قواله در بیاردی؟
معنی
مادر بزرگ، قباله در آوردی؟
کنایه از
این مثل زمانی کاربرد دارد که کسی بخواهد صحبت خیلی قدیمی و گذشته را به میان بیاورد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (5) :
نصف شو، شیرین دار خوانه.
معنی
نصف شب چایی شیرین می خواهد.
کنایه از
این مثل کنایه از خواهش بی مورد و بی وقت می باشد.به کسی که خواهش بیجا بکند، می گویند.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (6) :
مگه تور، تاشه بِنه بَزویی.
معنی
مگر تبر و تیشه را زمین گذاشتی.
کنایه از
به کسی می گویند که دست از کار کشید و کارش تمام شد و ابزارش را کنار گذاشت.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (7) :
ماهی ره نَینی، وِنه دِم ره نشکن.
معنی
ماهی را نمی خواهی، دُمش را نشکن.
کنایه از
به کسی می گویند که مالی را نمی خواهد و هی تو سر مال می زند و می خواهد ارزشش را پایین بیاورد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (8) :
راه شونه، بِنه ره مِنّت اِلارنه.
معنی
موقع راه رفتن بر زمین منّت میذارد.
کنایه از
آدم مغرور
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (9) :
مگر حلّاج هَسّه، اَنّه پِتی کِنّه؟
معنی
مگر نمد مال هستی، اینقدر می فشارانی؟
کنایه از
از پُرخوری
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (10) :
دنیا رِه تِره بَنِمانه، تِره نَروتنه.
معنی
دنیا را به تو نشان دادن، به تو که نفروختند.
کنایه از
افرادی که زیاد به خودشان سخت می گیرند و حرص زیاد می زنند.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (11) :
لَم شه لوار په شونه،سگ شه توار په شونه.
معنی
خار از ریشه اش بوجود می آید،سگ از تبارش.
کنایه از
هر کس به اصل و نژاد خود بر می گردد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (12) :
گَتِ جا، دَس بند هاکردی.
معنی
به جای بزرگ، خودت را وصل کردی.
کنایه از
به کسی اطلاق می شود که خودش را به شخص و یا گروه پُر درآمد و قوی وصل کرد و زندگیش متغیر شد.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (13) :
گَت دارِ سر کِلی هاکرده.
معنی
روی درخت بزرگ لانه کردی.
کنایه از
وصلت کردن با آدم اصل و نسب دار، آدم سرشناس و یا خانواده بزرگ
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (14) :
مجیله چییه وِه کَلّه پاچه بووشه.
معنی
مورچه چی هست که کلّه پاچه اش باشد.
کنایه از
از آدم ضعیف چه از نظر جسمی و یا مالی استفاده می شود.
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (15) :
گو ره کِشنه بهرِ کباب.
معنی
گاو را کُشتند برای کباب خوردن.
کنایه از
هنگامی که چیز با ارزشی را آدم بخاطر چیز کم ارزش تر قربانی کند و از دست بدهد این مثل به کار می آید.
نویسنده : حسن احمدنژاد - چهره
پیر بته مثال (16) :
همه گِننه اُو پایینی شونه، وِه گِنه نا بالایی شونه.
معنی
همه می گویند آب سرازیری می رود، امّا او به تنهایی می گوید آب سر بالایی می رود.
کنایه از
کنایه از آدم خودرای
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (17) :
اَفتابه رِه وَرنه سرِ سفره،لیوان وَرنه مِستراح
معنی
آفتابه را سر سفره می گذاردو لیوان را داخل دستشویی
کنایه از
از آدم بی تشخیص، ندانستن خوب و بد
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (18) :
قلیچی رو هادی، شِه خَرِ بالا کَلِسّی وَننه.
معنی
اگر به روی مس گر بخندی، آنوقت توقع دارند خرِشان را بالاترین جا اتاق ببندند.
کنایه از
نداشتن جنبه و ظرفیت طرف را می رساند.
واژگان :
قلیچی -->
آنهایی که ظروف مسی را صیقل می دهند - مس گر
نویسنده : نبی مفید
پیر بته مثال (19) :
چه هَتی شورِم بَییته؟
معنی
چرا مثل ابر گرفته ای؟
کنایه از
کنایه از آدم اخمو درهم و برهم
نویسنده : نبی مفید