پیر بته مثال (0) :
بهارِ شِلِ اسبِ کِرهپاییزِ کمل کوفاهمه‌یِ دل رِه وِنه.
معنی
کره اسبی که در بهار بدنیا آمده باشد،و محصول جمع آوری شده ی پاییزی،باب طبع همه است.
کنایه از
این مثل می خواهد بگوید که بار حاضر و آماده، باب دل همگان است؛ولی برای بدست آوردنش، زحمت باید کشید.
توضیجات بیشتر
به افرادی که بدون تلاش و زحمت، فقط حسرت حاصل تلاش به بار نشسته ی دیگران را می خورند، گفته می‌شود.
پیر بته مثال (1) :
اِسپه سوال مَنگوئه
معنی
گاو ماده پیشانی سفید است.
کنایه از
انگشت نما
برابر پارسی
گاو پیشانی سفید است.
پیر بته مثال (2) :
اِسپه آش سر، مرغانه نیمرو نیل.
معنی
بر آش سفید، نیمرو نگذار.
کنایه از
وصله ناجورند، با هم تناسب ندارند.
برابر پارسی
کوشش بی فایده است.
پیر بته مثال (3) :
هر گوئی که وِرزا نَئونِه. 🐂🐃
معنی
هر گاوی که گاو نرِ شخم و کشاورزی نخواهد شد.
کنایه از
هر کسی را بهر کاری ساخته اند.
برابر پارسی
هر گردی که گردو نیست.
پیر بته مثال (4) :
هچکی نُته : یَقوب، ته کِتار ره چیه؟
معنی
هیچ کس نگفت : یعقوب چی شده؟کسی دلش برای من نمی‌سوزد.
کنایه از
اهمیت ندادن
پیر بته مثال (5) :
تِره نسا وِنه، همین اِسا وِنه.
معنی
تو در آرزوی دیدن نسا به سر می بری، برای دیدنش نیز عجله داری.
کنایه از
این ضرب المثل هنگامی به کار می رود که فردی برای رسیدن به آرزویش عجله داشته باشد
پیر بته مثال (6) :
اوج پِشت لرزنه.
معنی
روی توده پوسته برنج لرزان است.
کنایه از
روی پای خود بند نیست، پ ا در هواست.
برابر پارسی
پایش بر پوست خربزه است.
پیر بته مثال (7) :
آقا بیاره غوزه، خانم مخمل بدوزه.
معنی
آقا غوزه بیاورد تا خانم مخمل بدوزد.
کنایه از
هنگامی که امکانات فراهم باشد، کار پیش می رود
برابر پارسی
بی مایه فطیر است، از شما عباسی از ما رقاصی
پیر بته مثال (8) :
دريا وُ گِل كَتَک
معنی
دریا و یه مُشت گِل
کنایه از
به چيزی كه مقدارش بسيار زياد است و به اندازه دريا وسعت دارد، اندازه كلوخ به آن اضافه كنيد كه تاثيری ندارد.
واژگان :
گِل کَتَک -->
یه تکه از گِل دیوار یا حصار
پیر بته مثال (9) :
اَما کچیک مارِ وَچه مِه.اَما خورده مار وَچه هسمی.
معنی
ما فرزند نامادری هستیم.
کنایه از
این مثل را افرادی که مورد کم لطفی و بی اعتنایی قرار گرفته اند برای دفاع از خودشان به کار می برند - تبعیض قائل شدن
پیر بته مثال (10) :
اَما تِرِه اسبِ زين سِوارْ ويمبیتو اَما رِه چَكِ چَرْم لينگ نَوينی
معنی
ما تو را سوار بر اسب رهوار می بينيم ولی تو چشم ديدن ما را پياده و با گيوه مندرس هم نداری.
کنایه از
ما خير تو را می خواهيم و پيشرفت تو را می بينيم، امّا تو چشم ديدن ما و توقع پيشرفت مان را نداری.
پیر بته مثال (11) :
تِرمه هر چی کهنه بَوه، کال چرم دله نَشونه.
معنی
ترمه هر چقدر که کهنه شود، در پاپوش چرمی نمی رود.
کنایه از
انسان بااصالت و باشخصیت در هر شرایطی باارزش است.
برابر پارسی
جوهر اگر در خلاب افتدهمچنان نفیس است.
واژگان :
ترمه -->
نوعی پارچه نفیس که از کُرک لطیف بافته می شود.
پیر بته مثال (12) :
🐎 اسب با بار بورده، وِه دنبال کشی و باربند دَره.
معنی
اسب و محموله اش که بسیار هم باارزش بوده را به یغما بردند.منتها صاحب ساده لوحش به دنبال طناب و تسمه چرمی هست تا از نگاه یغماگران پنهان بماند.
کنایه از
از عمل آدم هایی است که بجای پرداختن به متن، حاشیه را اهمیت می دهند.
پیر بته مثال (13) :
آخر، خیک رِه چِنگِر دِنی.
معنی
در نهایت، مَشک را پاره می کنی.
کنایه از
این ضرب المثل در مورد افرادی به کار می رود که نمی توانند رازی را پنهان دارند یا از عهده کاری برآیند
پیر بته مثال (14) :
خِدا اَتّا جان دِنِه، هزار تا بِلا
معنی
خداوند يك جان می دهد و هزاران بلا
کنایه از
در مورد افرادی که بلاهای زیادی می کشند، به کار می رود.
پیر بته مثال (15) :
عاقل به اشاره، جاهل به تورِ پشتی
معنی
انسان عاقل موضوع را با اشاره می فهمد، امّا فرد نادان را باید با دسته تبر متوجه ساخت.
کنایه از
وقتی بخواهند کسی را با تهدید یا اجبار به انجام کاری وادار کنند، این ضرب المثل را بکار می برند.
پیر بته مثال (16) :
چپون که دزد بَوه، وِرگ علاج کورنی؟
معنی
چوپان که دزد باشد، نمی‌توانی جلوی گرگ را بگیری.
کنایه از
وقتی دوستان خیانت می‌کنند، چه انتظاری از دشمنان است؟
پیر بته مثال (17) :
اَش واری تا (بِ) نیارده، نخرنه.
معنی
مثل خرس تا فاسد نکند، نمی خورد.
کنایه از
بخیل است و دست دهنده ندارد.
برابر پارسی
نه خود خورد، نه کس دهد؛گندیده کند، به سگ دهد.
پیر بته مثال (18) :
تِه خمیر لا دَرِه.
معنی
خمیر تو هنوز وَر نیامده.
کنایه از
کار اصلی تو هنوز مانده.
پیر بته مثال (19) :
دِز ره دِز بَزو، خِدا رِه خَنّه بَیته.
معنی
دزدی از دزدی دیگر، دزدی کرد؛خدا خنده اش گرفت.
کنایه از
آدمهای احمق فکر می‌کنند زرنگ هستند، از یکدیگر می‌دزدند؛ خدا هم چون ازشون خبر دارد، می خندد.