پیر بته مثال (0) :
کاتی ره وِنه پله پله یور بوردِن
معنی
از نردبان باید پله پله بالا رفت.
کنایه از
پله‌های ترقی را باید آهسته و پیوسته طی نمود.
پیر بته مثال (1) :
کارگرِ سّه، کار وارنه؛ بیکارِ سّه، یار.
معنی
برای کارگر، کار می بارد؛ برای بیکار، یار.
کنایه از
این ضرب المثل معمولا در مورد افراد تنبل و بیکاری که دوست و رفیق زیاد داشته باشند و همش دنبال خوشگذرانی اند، به کار می رود.
پیر بته مثال (2) :
کَل بورده ملّا خِنه، جومه وَر بخرده.
معنی
کچل مدرسه نمی رفت موقعی رفت که جمعه بود و مدرسه تعطیل بود.
کنایه از
زمانی که یک نفر بیکاره بخواهد کاری را انجام دهد و در ایامی که همه جا تعطیل است و همه استراحت می کنند بخواهد آن کار را انجام دهد و امکانش میّسر نباشد.
پیر بته مثال (3) :
همه‌ی تَله اَیّا کفِنِه، اَمِه تَله کِپّینِ وَک.
معنی
تو تله و دام همه، پرنده اَبیا می افتد، تو تله ما قورباغه چاق و چله.
کنایه از
در مورد انسانهای بدشانس بکار می رود که معمولا اتفاقات بد یا چیزهای ناجور و بی خاصیت، نصیب شان می شود.
پیر بته مثال (4) :
بچا آهن سَر چَکوش نَزنه.
معنی
روی آهن سرد چکش نمی زنند.
کنایه از
در موردی استفاده می شود که شخصی کار بیهوده ای انجام دهد.
پیر بته مثال (5) :
کنیز که خانم بییه، گِنه :ورف روز هم مه ره وا بزنین.
معنی
وقتی نوکر خانه، خانم خانه بشود؛در روز سرد برفی هم می گوید : منو باد بزنین، خنک شوم.
کنایه از
از آدم تازه به دوران رسیده است.
پیر بته مثال (6) :
کَج دِکاشتِه، رَج دِکاشتِه.
معنی
کج کاشت، اما ردیف کاشت.
کنایه از
این ضرب المثل در مورد افرادی بکار می رود که در کارشان اندکی نقص وجود دارد، ولی سلیقه و ابتکارشان طوری است که آن نقص به چشم نمی آید.
پیر بت ه مثال (7) :
کَئی مارینه (ماره) غروب تجنه.
معنی
ساقه کدو غروب رشد می کند.
کنایه از
بیشتر در مورد شخصی که ساعت کاری خود کار نمی کند ولی در پایان ساعت کاری شروع به کار می کند، گفته می شود.
پیر بته مثال (8) :
کاری که خِنه دز کِنده، عِمر نَکِندهته سفره سر نیشته، چِمر نَکِنده
معنی
کسی که بهش اعتماد داری خانه زاد تو هستش، کاری می کند که عُمر نکردسر سفره ات می نشیند، صداشو در نمیارد.
کنایه از
نمک نشناسی
پیر بته مثال (9) :
کیله اوُ هَتی یخ.
معنی
آب جوی این چنین یخ است.
کنایه از
اشاره به ناز بیجای کسی که نفعی ندارد.
پیر بته مثال (10) :
کار وِنه دست هاکنه، چش بَوینه حَظ هاکنه.
معنی
کار باید دست انجام دهد، چشم ببیند و کیف کند.
کنایه از
اشاره به مطلوب و دلپسند شدن کار توسط خود شخص
پیر بته مثال (11) :
دنیای خرابی ره بَوین، وَک اربابی ره بَوین.
معنی
خرابی دنیا را نگاه کن، اربابی قورباغه را نگاه کن.
کنایه از
زمانی که کسی به مقامی رسنه و اونایی که وِنه جه انتظار دارننه، توجهی نَکنده؛ این مثل ره به کار وَرننه.
پیر بته مثال (12) :
کِنس بِنه، کِنس زَنده.
معنی
بن ازگیل ر ا ازگیل می زند.
کنایه از
از آنجا که چوب ازگیل را به عنوان دسته تبر استفاده می کنند، در بیان اینکه هم جنس ریشه ی هم جنس را می زند، بکار می رود.
توضیجات بیشتر
برای از بین بردن هر چیزی باید به جنس همان چیز درآمد.
پیر بته مثال (13) :
پنچ تا انگوس، هر كدوم ره كه بَورینی، درد دارنه.
معنی
هر پنچ تا انگشت اگه بُریده شود، درد دارد.
کنایه از
از کسی بپرسند كدام فرزندت را بيشتر دوست داری؟
پیر بته مثال (14) :
فِلونیِ دَس بِهارِ اَورِ موندِنه.
معنی
دست فلان کس، مانند ابر بهار است.
کنایه از
بخشندگی و هدیه دادن و بخشش داشتن
پیر بته مثال (15) :
چشی که خانه همسایه کاسه را داره، وِنه کور بَوّه.
معنی
چشمی که بخواهد منتظر همسایه باشد، باید کور شود.
توضیجات بیشتر
اگر کسی به امید دیگران بنشیند منتظر باشد تا یه نفر دیگه مشکلاتش را حل کند، امیدش بیهوده است؛ باید خودش به فکر حل مشکلش باشد.
پیر بته مثال (16) :
بِزَكِ دَسْ بَسِّه رِه نَوين، وِرِه لَسْ هادِه وِه رَقصِ بَوينْ.
معنی
بزك دست بسته را نبين، رهايش كن رقصش را ببين
کنایه از
اگر آب گيرش بيايد، شناگر قابلی است.
پیر بته مثال (17) :
بشْتِمِه سَگک، بَيْتِه مِه چَگَک.
معنی
توله سگ زاييده‌ام، پاچه‌ام را گرفت.فرزندی زاييده‌ام و مالی جم ع كرده‌ام كه بلای جانم شد.
کنایه از
از بی مهری فرزندان برای والدين يا بی خيری اموال برای صاحب آن است.
برابر پارسی
سگی را خون دل دادم كه با من همدم و همراز گرددندانستم كه سگ خون می خورد خونخوار می گردد
پیر بته مثال (18) :
بِشْنُسِّه وِرْگا وِرْگِه، لِمِه سگ هم وِرْگْ بَیه.
معنی
شنيده كه گرگ ها فراوانند و اوضاع ناامن است، سگ خاكستری هم خوی گرگی گرفت.
کنایه از
در شرايط سختی و تلخ كامی كه دشمنان و بدخواهان در صف مقابل ايستاده‌اند، دوستی نيز رنگ باخته و آب در آسياب دشمن می ريزد.
پیر بته مثال (19) :
پيشْ دَکَفی آدِمِ كينْگِ شيش دِنِّه،دِمبالْ دَكَفی وشوُنِ فيسِ بُو آدِمِ كِشِنِه.
معنی
اگر در کارها از اطرافیان پیشی بگیری و حركت كنی چشم پيشرفت تو را ندارد و اگر از غافله عقب بمانی افاده آن ها باعث رنجش می شود.
کنایه از
حسادت داشتن